Thời sự, Tin tức, Tin Vắn

TIN VẮN

Posted on by adw_admin

 

Ngày 26 – 1 – 2023

* Nga đã phóng một loạt tên lửa vào Ukraine hôm thứ Năm, một ngày sau khi Đức và Hoa Kỳ cam kết cung cấp xe tăng để hỗ trợ Kiev chống lại cuộc xâm lược. Lực lượng cứu hộ khẩn cấp của Ukraine cho biết đã có 11 người tử vong và 11 người khác bị thương sau khi 35 tòa nhà bị đổ sập ở một số khu vực. Lực lượng này cho biết thêm các tòa nhà dân cư là ở khu vực Kyiv bị thiệt hại nặng nề nhất. Giới chức cũng báo cáo rằng đã có các cuộc tấn công nhắm vào hai cơ sở năng lượng ở khu vực Odesa.

* Cảnh sát Nhật Bản đang truy lùng kẻ đã gửi tin nhắn đe dọa đánh bom và giết người tới hàng trăm trường học, khiến các trường phải vội vã đóng cửa. Lời đe dọa đã được gửi đến các trường trung học và đại học vào đầu tuần này từ một số fax đăng ký ở Tokyo. Theo cảnh sát, cho đến nay không có chất nổ nào được tìm thấy trong các tòa nhà trường học và không có báo cáo nào về các vụ tấn công học sinh và nhân viên. Đe dọa đánh bom là điều rất hiếm xảy ra ở Nhật Bản, nơi được biết đến là có tỷ lệ tội phạm thấp.

* Sau khi đạt được thành công với cam kết cung cấp xe tăng hiện đại từ Đức và Hoa Kỳ, chính phủ Ukraine nay muốn được hỗ trợ chiến đấu cơ, loại như F-16 từ Phương Tây. Ông Yuriy Sak, cố vấn cho Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine, Oleksiy Reznikov, nói hôm 25/01 rằng “chướng ngại vật cần vượt qua tới đây là chiến đấu cơ”. Hiện Không quân Ukraine chỉ có các phi đội máy bay thời Liên Xô cũ đã có trên 31 tuổi. Các phi công Ukraine chủ yếu xuất kích để ngăn chặn các vụ máy bay Nga xâm nhập bầu trời Ukraine, hoặc để tấn công vị trí mặt đất của quân thân Nga tại vùng Donbas.

* Hoa Kỳ ngày 26/1 tăng cường các chế tài nhắm vào Tập đoàn Wagner, coi công ty lính đánh thuê của Nga đang chiến đấu ở Ukraine là một tổ chức tội phạm xuyên quốc gia chịu trách nhiệm về các vi phạm nhân quyền trên diện rộng. Wagner đã tham gia trong một trận chiến để chiếm các thị trấn Bakhmut và Soledar ở vùng Donetsk phía đông Ukraine, nơi các quan chức phương Tây và Ukraine cho biết tập đoàn này đang sử dụng những tù nhân làm bia đỡ đạn.

* Một kỹ sư Trung Quốc ngày 25/1 bị kết án 8 năm tù giam ở Hoa Kỳ vì đã cung cấp cho Bắc Kinh thông tin về các mục tiêu tuyển dụng tiềm năng. Ông Ji Chaoqun đến Mỹ bằng visa du học vào năm 2013 và sau đó đăng ký gia nhập Lục quân Trừ bị. Ông bị buộc tội là chỉ ra các nhà khoa học và kỹ sư Mỹ mà Cục An ninh Quốc gia tỉnh Giang Tô có thể tuyển dụng. Cơ quan này là một đơn vị tình báo chủ chốt của Trung Quốc tham gia vào nhiều kế hoạch nhằm ăn cắp trái phép các bí mật công nghiệp và thương mại của Hoa Kỳ.

* Vắc-xin cải tiến của Pfizer/BioNTech và Moderna giúp ngăn ngừa các ca nhiễm COVID có triệu chứng trước các biến thể phụ mới của Omicron liên quan đến XBB, cung cấp bằng chứng mới về cách thức hoạt động của vắc-xin đối với các chủng lây lan nhanh này, các quan chức Hoa Kỳ cho biết ngày 25/1.

* Cơ quan phòng chống tội phạm quốc gia (NCA) của Anh vừa thực hiện một loạt các cuộc đột kích trên khắp London và phát hiện 3 người Việt có thể là nạn nhân buôn người, còn gọi là nô lệ thời hiện đại. Đây là một phần của cuộc điều tra về một nhóm tội phạm có tổ chức bị nghi ngờ sử dụng nạn nhân buôn người để vận hành các trang trại cần sa.
>
* Đánh dấu 4 năm ngày ông Châu Văn Khảm bị chính quyền Việt Nam cầm tù, hàng loạt các dân biểu, nhà hoạt động và tổ chức nhân quyền quốc tế viết thư chung kêu gọi Hà Nội phóng thích ông. Ngoài ra, một dân biểu liên bang Australia đã vào trại giam thăm ông Khảm ngay trước Tết Nguyên đán.

* Kinh tế Mỹ duy trì tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ trong quý IV khi người tiêu dùng tăng chi tiêu cho hàng hóa, nhưng đà tăng dường như đã chậm lại đáng kể vào cuối năm, khi lãi suất cao hơn làm xói mòn nhu cầu. Tổng sản phẩm quốc nội của Mỹ trong quý cuối cùng năm ngoái đã tăng với tốc độ 2,9% so với cùng kỳ năm trước, Bộ Thương mại Mỹ đưa ra ước tính về tăng trưởng của quý IV hôm 26/1. Nền kinh tế tăng trưởng với tốc độ 3,2% trong quý III. Các nhà kinh tế được Reuters vấn ý đã dự báo mức tăng GDP là 2,6%.

* Một chủ tiệm làm móng gốc Việt sống ở cách hiện trường vụ xả súng chết chóc ở Los Angeles chỉ vài bước chân nói với VOA rằng vụ việc khiến cho ‘cộng đồng Việt Nam bị mang tiếng với các cộng đồng khác ở Mỹ’ do hung thủ được xác định là người gốc Việt. Nghi phạm được xác định là ông Huu-Can Tran, 72 tuổi, di dân đến từ Việt Nam. Ông Can đã tự sát một ngày sau đó trong chiếc xe van màu trắng của ông sau cuộc truy đuổi kéo dài của cảnh sát.

* Cơ quan Lưu trữ và Hồ sơ Quốc gia Mỹ (NARA) đã gửi thư tới đại diện các cựu tổng thống và cựu phó tổng thống từ 6 chính quyền tổng thống gần đây nhất chịu sự điều chỉnh của Đạo luật Hồ sơ Tổng thống (PRA), CNN đưa tin đầu tiên hôm 26/1. Bức thư yêu cầu họ kiểm tra lại kho hồ sơ của mình để đảm bảo rằng tài liệu được cho là cá nhân không “vô tình” chứa hồ sơ tổng thống mà luật pháp yêu cầu phải chuyển giao cho cơ quan lưu trữ.

* Sau phiên họp lần thứ 11 không bầu được tổng thống, hai nghị sĩ Lebanon đã tổ chức một cuộc biểu tình ngồi tại quốc hội để kêu gọi các đồng nghiệp hành động. Hai nghị sĩ Najat Saliba và Melhem Khalaf đã ngồi trong tòa nhà quốc hội tại thủ đô Beirut kể từ ngày 19/1. Họ kêu gọi các thành viên quốc hội tham gia cuộc biểu tình, tập hợp số đại biểu cần thiết và bầu ra tổng thống mới, theo Washington Post.

* Quân đội Mỹ tổ chức cuộc đột kích ở Somalia theo lệnh Tổng thống Joe Biden, tiêu diệt thủ lĩnh khu vực quan trọng của IS, Bilal al-Sudani. Giới chức Mỹ hôm 26/1 cho biết Sudani bị giết trong cuộc đấu súng sau khi quân đội Mỹ đổ bộ xuống quần thể hang động miền núi ở miền bắc Somalia để bắt thủ lĩnh Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng. Khoảng 10 cộng sự của Nhà nước Hồi giáo Sudan tại hiện trường đã thiệt mạng, nhưng không có thương vong về phía Mỹ.

Ngày 25 – 1 – 2023

* Tổng thống Mỹ Joe Biden ngày 25/1 đã xác nhận rằng Mỹ sẽ gửi 31 xe tăng Abrams tới Ukraine sau khi Đức đồng ý gửi xe tăng Leopard 2 cho Kyiv. Số lượng 31 xe tăng của Mỹ tương đương với một tiểu đoàn tăng theo quy chuẩn của Ukraine. Tổng thống Biden cho biết ông “biết ơn” Thủ tướng Olaf Scholz về đề nghị của Đức gửi xe tăng Leopard 2 tới Ukraine. Cam kết với Ukraine là một “cam kết toàn cầu”, Biden nói thêm.

* Cựu Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo đã nói trong cuốn hồi ký mới của mình rằng Ấn Độ và Pakistan đã “gần” tiến tới một “cuộc xung đột hạt nhân” vào tháng 2 năm 2019. Lo lắng xảy ra sau khi Delhi tấn công các chiến binh trên lãnh thổ Pakistan sau một cuộc tấn công vào quân đội Ấn Độ ở Kashmir. Pakistan sau đó đã bắn hạ hai máy bay quân sự của Ấn Độ và bắt giữ một phi công chiến đấu. Ấn Độ và Pakistan tuyên bố chủ quyền đối với toàn bộ Kashmir, nhưng chỉ kiểm soát một phần của vùng này.

* Ukraine giờ đây sẽ thúc đẩy để có được các máy bay chiến đấu thế hệ thứ tư của phương Tây như F-16 của Mỹ sau khi đảm bảo nguồn cung cấp xe tăng chiến đấu chủ lực, một cố vấn của Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine cho biết ngày 25/1. Ukraine đã giành được một sự hỗ trợ lớn cho quân đội của mình khi Đức công bố kế hoạch cung cấp xe tăng hạng nặng cho Kyiv hôm 25/1, chấm dứt nhiều tuần bế tắc ngoại giao về vấn đề này. Hoa Kỳ ngay sau đó cũng tuyên bố sẽ cung cấp cho Ukraine 31 xe tăng chiến đấu tiên tiến nhất.

* Rất nhiều người đã và đang thể hiện sự phẫn nộ trên mạng xã hội, theo quan sát của VOA, sau khi ông Xuân Bắc, Giám đốc Nhà hát kịch Việt Nam, đăng bài lên mạng nói hàm ý rằng khán giả có cách hành xử “ăn cháo đá bát” vì họ chê chương trình Táo quân đêm 30 Tết là “nhạt”, “nhảm nhí”, “rẻ tiền”. Bài viết dài gần 1.200 từ của nghệ sĩ Xuân Bắc được đăng hồi trưa ngày 23/1, tức mùng 2 Tết Quý Mão, là câu chuyện ngụ ngôn do ông tự sáng tác kể rằng một người con trong hơn 50 năm lúc nào cũng ăn bánh chưng do mẹ gói và nấu, nhưng lúc nào cũng chê, rốt cuộc người mẹ không kiên nhẫn được nữa, đã tát và mắng người con.

* Nhà chức trách ở thủ đô Bình Nhưỡng của Triều Tiên vừa ra lệnh phong tỏa 5 ngày do sự gia tăng các ca mắc bệnh đường hô hấp không xác định, Đại sứ quán Nga và hãng tin NK News có trụ sở tại Seoul đưa tin hôm 25/1, trích dẫn một thông báo của chính phủ, theo Reuters. Thông báo được đại sứ quán Nga chia sẻ trên trang Facebook, nói rằng “một giai đoạn chống dịch đặc biệt đã được thiết lập” và kêu gọi các phái đoàn nước ngoài không nên cho nhân viên ra bên ngoài. Lệnh này cũng kêu gọi các cá nhân đo thân nhiệt 4 lần/ngày và báo cáo kết quả cho bệnh viện qua điện thoại.

* Ông Chris Hipkins, lãnh đạo Đảng Lao động, vừa tuyên thệ nhậm chức Thủ tướng New Zealand trong một buổi lễ chính thức hôm 25/1, sau khi Thủ tướng sắp mãn nhiệm Jacinda Ardern từ chức vào tuần trước, theo Reuters. Đảng Lao động đã bầu cựu Bộ trưởng Cảnh sát và Ứng phó với COVID-19 Hipkins, 44 tuổi, làm lãnh đạo đảng và đất nước hôm 22/1. Bà Ardern, 42 tuổi, đã từ chức vào tuần trước, nói rằng bà “không còn đủ sức” để lãnh đạo đất nước.

* Tập đoàn Meta hôm 25/1 thông báo sẽ khôi phục tài khoản Facebook và Instagram của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump trong vài tuần tới. Tài khoản hai nền tảng mạng xã hội của ông Trump bị khóa sau vụ bạo loạn ở Điện Capital hôm 6/1/2021, theo CNN. “Chúng tôi cho rằng rủi ro (với an toàn của cộng đồng) đã giảm đáng kể. Bởi vậy, chúng tôi sẽ khôi phục tài khoản Facebook và Instagram của ông Trump trong những tuần tới. Dù vậy, sẽ có các rào cản mới nhằm ngăn việc vi phạm tái diễn”, Nick Clegg, giám đốc quan hệ toàn cầu của Meta, cho biết. Nếu cựu tổng thống Mỹ có các vi phạm tương tự trong tương lai, tài khoản của ông có thể tiếp tục bị khóa thêm 2 năm, ông Clegg nói thêm.

* Văn phòng cảnh sát trưởng hạt Sumner, tiểu bang Kansas, cho biết một con chó đã giẫm lên khẩu súng trường và bắn vào lưng chủ khi người này đang ngồi trong xe bán tải. Cảnh sát hạt Sumner nhận được một cuộc gọi khẩn cấp, báo cáo rằng nạn nhân Joseph Austin Smith, 30 tuổi, bị bắn vào lưng bên trong một chiếc xe bán tải ở Geuda Springs vào sáng 21/1, CBS đưa tin ngày 24/1. Các sĩ quan lập tức đến hiện trường và tìm thấy Smith ở ghế hành khách phía trước xe. Họ thực hiện các biện pháp sơ cứu nhưng không thể cứu sống nạn nhân. Anh Smith đã qua đời vì vết thương do đạn bắn.

* Giới chức Brazil điều máy bay đưa 16 người dân bộ lạc Yanomami sắp chết đói đi điều trị khẩn cấp, sau khi chính phủ tuyên bố tình trạng khẩn cấp y tế, BBC đưa tin ngày 24/1. Bộ lạc người dân bản địa nói trên sống trong khu bảo tồn ở bang Roraima phía bắc Brazil, theo BBC. Tổng thống Brazil Luiz Inácio Lula da Silva cáo buộc người tiền nhiệm Jair Bolsonaro tội ác diệt chủng đối với bộ lạc sống trong rừng nhiệt đới này. Chính phủ đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp y tế sau khi hàng trăm trẻ em Yanomami tử vong vì suy dinh dưỡng.

* Tình trạng giá rét tại các quốc gia châu Á trong thời gian gần đây khiến 157 người tử vong tại Afghanistan và một người thiệt mạng ở Nhật Bản, Guardian đưa tin. Các cơ quan đối phó thời tiết cực đoạn tại châu Á đã đưa ra cảnh báo tới người dân sau khi tình trạng băng giá và gió mạnh gây ra thiệt hại nặng nề ở khu vực này. Trong 2 tuần qua, thời tiết giá lạnh đã đã đẩy nhiệt độ tại nhiều khu vực ở châu Á xuống mức thấp kỷ lục, phá hủy cơ sở hạ tầng và khiến nhiều người thiệt mạng. Một người phát ngôn của lực lượng Taliban vào hôm 24/1 cho biết tình trạng giá lạnh tại Afghanistan trong những tuần gần đây đã khiến ít nhất 157 người thiệt mạng, CNN đưa tin. Afghanistan đang trải qua một trong những mùa đông lạnh nhất trong lịch sử nước này với nhiệt độ có lúc xuống tới -28 độ C.

Ngày 24 – 1 – 2023

* Các tài liệu được đánh dấu là mật được phát hiện tại nhà riêng của cựu Phó Tổng thống Hoa Kỳ Mike Pence ở Indiana vào tuần trước và ông đã chuyển những hồ sơ mật đó cho FBI, luật sư của ông cho biết trong các bức thư mà Reuters xem được hôm 24/1. Luật sư Greg Jacob đã gửi một lá thư đến Cơ quan Lưu trữ Quốc gia hôm 18/1 thông báo cho họ về các tài liệu ấy, và trong một lá thư riêng vào ngày 22/1 ông đã thông báo cho Cơ quan Lưu trữ rằng FBI đã đến nhà của cựu phó tổng thống để thu thập chúng.

* Kiều hối chuyển về Saigon đạt hơn 6,6 tỷ USD năm 2022, tương đương 33% thu ngân sách của thành phố. Báo chí Việt Nam vừa dẫn số liệu của Ngân hàng Nhà nước chi nhánh TPHCM, cho biết lượng kiều hối chuyển về thành phố năm 2022 đã đạt 6,603 tỷ USD, giảm gần 6,7% so với 2021. Bài báo trên tờ Thanh Niên ngày 23/1 ghi nhận: “Mặc dù giảm 6,67% so với năm 2021 nhưng lượng kiều hối hơn 6,6 tỉ USD là con số ấn tượng, bởi quy mô chiếm khoảng 33% tổng thu ngân sách của thành phố và chiếm trên 50% so với cả nước.”

* Trong lúc chính phủ Đức còn chần chừ chưa ra quyết định gửi xe tăng chiến trường Leopard cho Ukraine, tập đoàn vũ khí Rheinmetall, chuyên sản xuất loại xe tăng này, nói họ có thể cung cấp 139 chiếc cho Ukraine “nếu được yêu cầu”. Một người phát ngôn cho Rheinmetall nói với đài RND ở Đức rằng ngay trong tháng 4 và tháng 5 năm nay, họ có thể chuyển sang cho Ukraine 29 chiếc Leopard loại 2A4, và có thể gửi thêm 22 chiếc cùng loại vào cuối năm nay hoặc đầu năm 2024. Công ty Đức còn cho hay họ sẵn sàng chuyển cho Ukraine 88 chiếc Leopard 1, thế hệ cũ hơn loại mà Đức và Ba Lan dự tính trao cho Ukraine, theo Reuters.

* Một tay súng đã bắn chết bảy người trước khi bị bắt ở California hôm 23/1, chỉ hai ngày sau vụ xả súng cướp đi sinh mạng của 11 người tại một câu lạc bộ khiêu vũ. Các cuộc tấn công mới nhất xảy ra tại hai địa điểm riêng biệt ở thành phố ven biển Half Moon Bay, khoảng 50 km về phía nam San Francisco. Kẻ tấn công được xác định là Zhao Chunli, 67 tuổi, cư dân địa phương. Vụ việc xảy ra khi tiểu bang California còn đang thương tiếc những nạn nhân đa phần là người gốc Á trong dịp Tết Nguyên đán ở Monterey Park. Cảnh sát trưởng quận San Mateo, Christina Corpus cho biết trong một cuộc họp báo rằng nghi phạm đã bị bắt sau khi tự lái xe đến đồn cảnh sát địa phương vào khoảng 16:40. Trên người nghi phạm có một khẩu súng lục bán tự động có thể đã được sử dụng trong vụ tấn công và hiện đang “hợp tác” với cảnh sát, bà Corpus nói thêm.

* Ít nhất 3 người bị bắn chết trong vụ xả súng tại cửa hàng tiện lợi ở thành phố Yakima, tiểu bang Washington hôm 24/1. Cảnh sát Yakima cho biết vụ việc xảy ra tại một cửa hàng Circle K ở phía đông của thành phố. Khi bước vào bên trong, cảnh sát phát hiện 3 người bị bắn chết, theo New York Times. Cảnh sát trưởng Matthew Murray cho biết nghi phạm chạy dọc một con phố, nổ súng vào ôtô và chiếm quyền điều khiển chiếc xe này. Sở cảnh sát Yakima sau đó cho biết có khả năng tài xế của chiếc xe không bị thương.

* Kyiv miễn nhiệm hơn 10 quan chức cấp cao, bao gồm thống đốc một số tỉnh đang xảy ra chiến sự. Đây là lần thay đổi nhân sự lớn nhất của Ukraine kể từ khi xung đột bùng nổ. Trong số quan chức từ chức hoặc bị cách chức vào ngày 24/1 có thống đốc tỉnh Kyiv, Sumy, Dnipropetrovsk, Kherson và Zaporizhzhia, theo Reuters ngày 24/1. Kherson, Zaporizhzhia và Dnipropetrovsk hiện là các tỉnh tiền tuyến. Kyiv và Sumy từng xảy ra các trận đánh lớn trong giai đoạn đầu chiến sự.

* Trong cuộc họp ngày 24/1, Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko nói phía Ukraine đã đề nghị ký hiệp ước không xâm phạm với Belarus. Kyiv chưa có bình luận phản hồi sự việc. “Họ đã đề nghị chúng ta ký hiệp ước không xâm phạm”, hãng thông tấn BelTA (Belarus) dẫn lời Tổng thống Lukashenko. Những hiệp ước không xâm phạm trong quá khứ thường là văn bản mà qua đó, các bên ký kết cam kết sẽ không có hành động quân sự chống lại nhau.

* Lực lượng bảo vệ bờ biển Nhật Bản thông báo tàu hàng Jintan chìm ngoài khơi Nagasaki trong đêm, 4 người đã được cứu và 18 người mất tích. Cảnh sát biển Nhật Bản (JCG) cho biết tàu Jintan phát tín hiệu cầu cứu vào khoảng 23h15 (21h15 giờ Hà Nội) ngày 24/1, trên vùng biển ngoài khơi tỉnh Nagasaki và cách quần đảo Danjo khoảng 110 km về phía tây. Thủy thủ đoàn khi đó cho biết “con tàu bị nghiêng và ngập nước”, đồng thời thông báo đã lên xuồng cứu hộ trước khi tàu Jintan chìm. Trên tàu có 14 thủy thủ người Trung Quốc và 8 người Myanmar.

* Động đất mạnh 5,4 độ ở tây bắc Nepal khiến ít nhất một người chết, gây rung chấn lan đến thủ đô Ấn Độ cách đó hơn 500 km. Trung tâm Địa chấn châu Âu – Địa Trung Hải cho biết động đất mạnh 5,4 độ xảy ra gần quận Jumla thuộc tỉnh Karnali ở tây bắc Nepal hôm nay, với tâm chấn nằm ở độ sâu 25 km và cách thủ đô Kathmandu của Nepal khoảng 300 km. Trong khi đó, Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS) cho rằng động đất mạnh 5,6 độ.

 

Ngày 23 – 1 – 2023

* Cảnh sát California đã xác định được tay súng tình nghi giết 10 người trong một câu lạc bộ khiêu vũ gần Los Angeles là Huu Can Tran, 72 tuổi, người sau đó được phát hiện đã chết trong một chiếc xe van màu trắng. Cảnh sát trưởng hạt Los Angeles, Robert Luna cho biết nghi phạm có vết thương do súng tự gây ra và được tuyên bố là đã chết tại hiện trường. Sự việc xảy ra tại Monterey Park, nơi đang tổ chức tiệc mừng năm mới âm lịch và được biến đến là có đông đảo người gốc Á. Cảnh sát hiện chưa rõ động cơ của hung thủ.

* Khi Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố huy động quân sự một phần vào tháng 9/2022, Adam Kalinin – đã đổi tên – đã mất một tuần để quyết định rằng điều tốt nhất anh có thể làm là chuyển vào rừng sống. Chuyên gia IT đã phản đối chiến tranh ngay từ đầu, bị phạt tiền và bị giam giữ trong hai tuần vì dán một tấm áp phích có nội dung “Không chiến tranh” trên tường tòa nhà chung cư của anh. Vì vậy, khi Nga nói rằng họ đang huy động 300.000 quân dự bị để giúp xoay chuyển tình thế trong cuộc chiến mà nước này đang thua cuộc, Kalinin không muốn mạo hiểm bị đưa ra tiền tuyến để giết người Ukraine. Vì vậy, anh đã làm một việc bất thường là nói lời tạm biệt với vợ và đi thẳng vào rừng, nơi anh đã sống trong một chiếc lều gần bốn tháng. Gần đây, nhiệt độ giảm xuống -11 độ C, lạnh hơn anh dự đoán. Nhưng bây giờ ngày bắt đầu dài ra và tuyết bắt đầu tan, Kalinin dự định ở lại nơi anh đang ở.

* Một cựu thành viên cấp cao của tập đoàn hợp đồng quân sự tư nhân Nga Wagner xin tị nạn ở Na Uy và đang bị giam giữ vì tình nghi nhập cảnh bất hợp pháp vào quốc gia Scandinavia này, nhà chức trách cho biết hôm thứ Hai 23/1. Ông Jon Andreas Johansen thuộc cảnh sát di trú Na Uy nói với thông tấn xã Associated Press rằng ông Andrey Medvedev người Nga “đã bị bắt theo Đạo luật Di trú và đang được đánh giá xem liệu ông có nên bị giam hay không”. Tờ báo VG của Na Uy cho biết việc giam giữ ông này không nhằm mục đích trừng phạt mà là một biện pháp an ninh.

* Công cuộc chống tham nhũng ở Việt Nam hay còn gọi là “đốt lò” đã và đang dẫn đến tình trạng bất ổn, khủng hoảng trong chính trị thượng tầng, tiến sĩ Hà Hoàng Hợp và giáo sư Nguyễn Đình Cống đưa ra quan sát với VOA. Hai nhà trí thức cũng nhận xét rằng những hậu quả khác của “đốt lò” là tâm lý hoang mang, lo sợ trong các cấp của bộ máy nhà nước, dẫn đến tâm lý “không tích cực”, “không muốn làm việc”, “không dám hoạt động”. Thực trạng đó cũng được nhiều người nói đến trên mạng xã hội, theo quan sát của VOA.

* Nhân chứng duy nhất còn sống trong vụ lật xe ở Thái Lan – khiến 11 người chết – kể rằng anh đã thoát được ra bên ngoài sau khi dùng chân phá cửa kính. Thanachit Kingkaew, sinh viên 20 tuổi sống sót sau vụ tai nạn đêm 21/1, cho biết bản thân đang ngủ thì bị một tiếng hét thất thanh làm tỉnh giấc, theo Bangkok Post. Thanachit dùng chân phá cửa kính và bò ra bên ngoài. Không lâu sau đó, chiếc xe phát nổ. Thanachit cũng là người duy nhất sống sót trong vụ việc.

* Một số nhân chứng cho biết quân đội Eritrea đã rút khỏi thị trấn Shire ở vùng Tigray, Ethiopia, sau hơn 2 năm hỗ trợ chính phủ Ethiopia trong cuộc nội chiến. Nội chiến ở Ethiopia đã nổ ra từ năm 2020 giữa chính phủ nước này và phe đối lập TPLF ở vùng Tigray, miền Bắc Ethiopia. Lực lượng chính phủ Ethiopia đã được quốc gia láng giềng Eritrea hỗ trợ. Một cư dân thị trấn Shire cho biết đoàn xe của quân đội Eritrea đã rời thị trấn từ sáng ngày 20/1, Reuters đưa tin.

* Chánh văn phòng Nhà Trắng Ron Klain, người giữ vị trí trợ lý hàng đầu của Tổng thống Joe Biden hơn 2 năm qua, đang chuẩn bị rời bỏ cương vị này trong vài tuần tới. Nhà Trắng không trả lời các cuộc gọi hoặc email yêu cầu bình luận về sự rời đi ​​của ông Klain. Ông Biden cũng không trả lời những câu hỏi liên quan. Ông Klain đã gửi một email cho nhân viên Nhà Trắng vào ngày 20/1, kỷ niệm hai năm ngày nhậm chức của ông Biden.

* Tổng thống Brazil Luiz Inácio Lula da Silva hôm 21/1 đã sa thải chỉ huy quân đội Brazil do hành động của vị này trong vụ bạo loạn ở thủ đô Brasília hôm 8/1. Tướng Júlio Cesar de Arruda, người vừa nhậm chức vào tháng 12/2022, đã bị Tổng thống Luiz Inácio Lula da Silva sa thải sau khi có thông tin ông cố tình cản trở lực lượng an ninh trong vụ bạo loạn tại thủ đô Brasília hôm 8/1, Guardian đưa tin ngày 21/1. Chính quyền của ông Lula đã gọi vụ bạo loạn của những người ủng hộ cựu Tổng thống Jair Bolsonaro tại nhiều cơ quan hành chính quan trọng tại thủ đô của Brazil là một nỗ lực đảo chính bất thành.

Ngày 20 – 1 – 2023

* Nhiều quốc gia đã đáp lại lời kêu gọi của Tổng thống Volodymyr Zelensky, gửi thêm vũ khí cho Ukraine. Mỹ cho biết sẽ viện trợ thêm một gói vũ khí trị giá 2,5 tỷ USD, bao gồm cả xe bọc thép và hệ thống phòng không. Một số quốc gia châu Âu hứa hẹn cung cấp các gói viện trợ quân sự mới – bao gồm hàng trăm tên lửa mà Anh cam kết cung cấp cho Kyiv. Các thông báo trên được đưa ra trước thềm một cuộc họp quan trọng đã được lên kế hoạch tại Đức vào hôm nay 20/1, trong đó 50 quốc gia sẽ điều phối hoạt động cung cấp vũ khí.

* Tổ chức Y tế Thế giới tuyên bố không có bằng chứng cho thấy vaccine chống COVID theo cơ chế mRNA làm tăng nguy cơ đột quỵ nơi người lớn tuổi. Các giới chức WHO nói quan ngại mà giới khoa học và truyền thông nêu ra về độ an toàn của các mũi tăng cường mRNA không có cơ sở. Họ nói các mối lo ngại cho thấy sự sai lệch thông tin về những cái chết liên quan tới COVID. Các mối quan ngại đó liên quan tới một hệ thống dữ liệu của Mỹ giám sát về tính an toàn của vaccine.

* Hoa Kỳ và Philippines ngày 20/1 cam kết tổ chức các cuộc họp 2+2 cho các quan chức hàng đầu sau bảy năm đình trệ. Đây là các động thái phục hồi quan hệ bị căng thẳng bởi quan điểm bài Mỹ của cựu Tổng thống Rodrigo Duterte. Hai nước mở đối thoại an ninh hôm 20/1 và nhất trí hướng tới tái tục các cuộc họp giữa lãnh đạo ngoại giao và quốc phòng của đôi bên. Một quan chức Philippines cho biết cuộc họp đầu tiên có thể diễn ra trong nửa đầu năm nay tại Washington.

* Tết Nguyên đán Qúy Mão năm nay là lần đầu tiên trong lịch sử của California (Mỹ), đó là một ngày lễ chính thức của tiểu bang có đông người Việt sinh sống này. Thống đốc Gavin Newsom ký một đạo luật vào năm ngoái công bố Tết Nguyên đán là một ngày lễ của tiểu bang California, một cách để “thừa nhận sự đa dạng và ý nghĩa văn hóa mà người Mỹ gốc Á mang đến cho California,” ông nói trong thông điệp ký ban hành luật.

* Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ phát động chương trình mới nhằm tuyển dụng hàng ngàn người Mỹ giúp những người tị nạn thích nghi với cuộc sống mới ở Mỹ. Chương trình Welcome Corps sẽ kết hợp những người tị nạn đã qua thanh lọc với những người Mỹ đã qua sàng lọc, một phần của nỗ lực hiện đại hóa và mở rộng chương trình tái định cư cho người tị nạn tại Mỹ. Theo đó, công dân Hoa Kỳ hoặc thường trú nhân ghi tên tham gia. Nếu được chấp thuận, các nhóm ít nhất năm người sẽ làm việc để gây quỹ 2.275 đô la bảo lãnh cho một người tị nạn trong ba tháng đầu tiên sau khi họ đặt chân đến Mỹ. Chương trình hướng đến những người tị nạn có ý định định cư lâu dài tại Hoa Kỳ.

* Một thẩm phán ở Florida hôm 19/1 tuyên phạt cựu Tổng thống Donald Trump và một trong những luật sư của ông, yêu cầu họ phải nộp phạt gần 1 triệu đô la vì đã đâm đơn kiện – bị vị thẩm phán gọi là vụ kiện giả hiệu – nhằm vào đối thủ của ông Trump hồi năm 2016 là bà Hillary Clinton và một số người khác. Trong một phán quyết mạnh tay, Thẩm phán Donald M. Middlebrooks cáo buộc ông Trump ‘có xu hướng lạm dụng tòa án’ vì đã đệ đơn kiện tào lao vì mục đích chính trị, mà vị thẩm phán cho là ‘làm suy yếu nhà nước pháp quyền’ và ‘gây cản trở công lý’.

* Ông Elvis Francois, 47 tuổi, được tìm thấy cách thành phố Puerto Bolívar của Colombia hơn 200 km về phía tây bắc sau khi một chiếc máy bay nhìn thấy từ “help” (cầu cứu) được khắc trên thân thuyền buồm của ông, theo CNN. “Tôi không có thức ăn. Chỉ có một chai sốt cà chua trên thuyền, bột tỏi và những viên nước dùng. Vì vậy, tôi đã trộn nó với chút nước”, ông Francois nói trong một video do hải quân Colombia công bố ngày 19/1. Francois, đến từ quốc đảo Dominica, cho biết ông đang sửa một chiếc thuyền buồm gần đảo St. Maarten thuộc vùng Caribe vào tháng 12/2022 thì thời tiết trở xấu khiến ông bị cuốn ra biển.

* Công ty Alphabet ngày 20/1 thông báo sẽ cắt giảm 12.000 nhân viên, trở thành công ty công nghệ mới nhất tại Mỹ có đợt cắt giảm nhân sự quy mô lớn. CEO của Alphabet Sundar Pichai cho biết việc cắt giảm nhân sự sau khi “đánh giá nghiêm ngặt” hoạt động kinh doanh, Guardian đưa tin. Thông báo từ Alphabet, công ty mẹ của Google, được đưa ra vài ngày sau khi Microsoft tuyên bố sẽ cắt giảm 10.000 nhân sự, với lý do là sự thay đổi sau đại dịch trong thói quen chi tiêu kỹ thuật số, cùng sự suy giảm nền kinh tế toàn cầu.

* Các nhà nhân khẩu học dự báo số trẻ sơ sinh tại Trung Quốc chỉ bằng 1/3 so với Ấn Độ vào năm 2050, nếu đất nước không có chính sách hỗ trợ sinh sản hiệu quả. Theo báo cáo từ Viện Nghiên cứu Dân số YuWa có trụ sở tại Bắc Kinh ngày 19/1, về dài hạn, mức sinh thấp và số phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ giảm sẽ khiến số ca sinh trong tương lai sẽ giảm nhanh. Tỷ suất sinh tại Trung Quốc năm 2022 thấp kỷ lục, với 6,77 trẻ/1.000 người. Số trẻ sơ sinh cũng ở mức thấp kỷ lục là 9,56 triệu trẻ, lần đầu tiên nước này có ít hơn 10 triệu trẻ được sinh ra trong một năm, dữ liệu từ chính phủ Trung Quốc hôm 17/1 cho biết.

* Ngày 19/1, Brazil đã tiến hành một cuộc đột kích nhằm chấm dứt nạn phá rừng trong rừng nhiệt đới Amazon. Đây là cuộc đột kích chống phá rừng đầu tiên dưới thời Tổng thống Luiz Inacio Lula da Silva, theo Reuters. Cuộc đột kích do Viện Môi trường và Tài nguyên Thiên nhiên Tái tạo Brazil (Ibama) dẫn đầu tại bang Pará nhằm ngăn chặn những người khai thác gỗ bất hợp pháp. Cơ quan này cũng tiến hành các cuộc đột kích tại bang Roraima và Acre.

* Ông Chris Hipkins được chọn là lãnh đạo Công đảng New Zealand và sẽ trở thành người kế nhiệm Thủ tướng Jacinda Ardern khi bà từ chức. “Công đảng dự kiến họp kín lúc 13h ngày 22/1 để ủng hộ đề cử và xác nhận Chris Hipkins là lãnh đạo”, Duncan Webb, quan chức cấp cao Công đảng, cho biết hôm nay. Với việc được bầu làm lãnh đạo đảng cầm quyền, ông Hipkins sẽ là Thủ tướng New Zealand khi bà Jacinda Ardern từ chức.

Ngày 19 – 1 – 2023

* Ukraine đã thừa nhận phải “lùi bước” khỏi thị trấn Soledar đang tranh chấp gay gắt ở Donbas. Thị trấn đã bị lực lượng Nga chiếm giữ vào tuần trước trong chiến thắng quan trọng đầu tiên của Moscow sau nhiều tháng khó khăn. Nhưng các binh sĩ Ukraine vẫn nói với BBC rằng họ đã rút lui trong một động thái chiến thuật và có kiểm soát.

* Lãnh đạo Wagner tuyên bố các đơn vị của họ đã kiểm soát một làng gần Bakhmut nhưng binh sĩ Ukraine đang phòng thủ tốt thành phố chiến lược này. “Chúng tôi có thể nói rằng khu dân cư Klishchiivka, một trong những vùng ngoại ô quan trọng của Bakhmut, đã hoàn toàn nằm dưới sự kiểm soát của các đơn vị Wagner”, Yevgeny Prigozhin, lãnh đạo Wagner, cho biết hôm nay.

* Jacinda Ardern trở thành thủ tướng của New Zealand một cách tình cờ và nhiệm kỳ 5 năm của bà gặp một loạt khủng hoảng. Việc bà đối phó những cuộc khủng hoảng đó, đặc biệt là vụ thảm sát 51 người Hồi giáo ở nhà thờ Hồi giáo Christchurch năm 2019 bởi một tay súng, đã khiến bà được quốc tế ca ngợi. Và ban đầu, việc ứng phó dịch Covid-19 của bà đã giúp bà dẫn dắt Đảng Lao động giành chiến thắng vang dội vào năm 2020. Nhưng khi các lệnh phong tỏa hà khắc khiến người dân New Zealand phải ở nhà và biên giới bị đóng cửa, uy tín của bà bắt đầu suy yếu. Bà trở thành đối tượng bị phong trào chống vaccine và các nhóm cánh hữu phản đối.

* Một công ty Canada cung cấp xe thiết giáp sẵn sàng chiến đấu cho Ukraine dự định chuyển giao 200 xe mà Ottawa hứa cho Kyiv trước mùa hè này, Tổng giám đốc công ty, Roman Shimonov, loan báo hôm 19/1. Bộ trưởng Quốc phòng Canada, Anita Anand, thăm Kyiv và gặp gỡ giới chức Ukraine hôm 18/1 đồng thời loan báo cung cấp cho Ukraine 200 xe thiết giáp chở quân tên là Senator trong khuôn khổ gói hỗ trợ quân sự mới nhất Canada dành cho Ukraine.

* Tỷ lệ ủng hộ của công chúng đối với Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden tuần này gần chạm mức thấp nhất trong nhiệm kỳ giữa những chỉ trích của đảng Cộng hòa về các tài liệu mật được tìm thấy tại nhà ông trong những tháng gần đây, theo một cuộc thăm dò mới của Reuters/Ipsos. Cuộc thăm dò quốc gia kéo dài ba ngày, kết thúc hôm 15/1, cho thấy 40% người Mỹ tán thành cách làm việc của Tổng thống Biden, so với 39% trong cuộc thăm dò của Reuters/Ipsos một tháng trước đó.

* Người lao động Pháp đình công và tuần hành trên khắp đất nước hôm thứ Năm 19/1, làm dừng các chuyến tàu và giảm sản xuất điện để phản đối kế hoạch của chính phủ về tăng tuổi nghỉ hưu thêm hai năm thành 64 tuổi. Các cuộc bãi công này là một thử thách lớn đối với Tổng thống Emmanuel Macron. Ông nói rằng kế hoạch cải cách lương hưu của ông, mà các cuộc thăm dò dư luận cho thấy cực kỳ không được lòng dân, là việc rất quan trọng để đảm bảo hệ thống không bị vỡ quỹ hưu trí.

* Một quan chức Mỹ cho biết Giám đốc CIA William Burns gần đây đã bí mật đến thủ đô Ukraine để gặp Tổng thống Volodymyr Zelensky, theo Reuters. “Giám đốc Burns đã đến Kyiv gặp gỡ các đối tác tình báo Ukraine cũng như Tổng thống Zelensky, củng cố sự ủng hộ của chúng tôi đối với Ukraine”, quan chức Mỹ giấu tên cho biết. Quan chức này từ chối cho biết chuyến thăm diễn ra khi nào. Washington Post, cơ quan đầu tiên đưa tin về chuyến thăm, cho biết ông Burns tới Kyiv vào cuối tuần trước. Giám đốc CIA đã trao đổi với Tổng thống Ukraine về kế hoạch quân sự của Nga trong thời gian sắp tới.

* Ngày 19/1, Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) cho biết nhân viên hợp đồng đã vô tình xóa các file dữ liệu, khiến hệ thống hàng không nước Mỹ tê liệt trong nhiều giờ vào ngày 11/1. Cuộc điều tra sơ bộ của FAA cho thấy vấn đề xảy ra khi nhân sự đang làm việc “để khắc phục sự đồng bộ hóa giữa cơ sở dữ liệu chính trực tiếp và cơ sở dữ liệu dự phòng”, theo Reuters. FAA cho biết thêm rằng cho đến nay không tìm thấy bằng chứng về một cuộc tấn công mạng hay mục đích xấu. Cơ quan này đã thực hiện các biện pháp cần thiết để sửa chữa hệ thống.

* Một vụ giẫm đạp đã diễn ra tại sân vận động ở Basra trước trận chung kết Cúp bóng đá vịnh Arab giữa Iraq và Oman. Ít nhất 2 người thiệt mạng và hàng chục người bị thương trong vụ giẫm đạp tại một sân vận động ở Basra, miền Nam Iraq, trước trận chung kết Cúp vùng Vịnh Arab, Al Jazeera đưa tin ngày 19/1. Bộ Nội vụ Iraq thông tin hai người đã chết và khoảng 80 người bị thương trong vụ giẫm đạp.

* Việc đạt mức trần nợ công vào ngày 19/1 buộc Bộ Tài chính Mỹ phải đưa ra những biện pháp cắt giảm chi tiêu nhằm tránh nguy cơ khiến nền kinh tế hàng đầu thế giới vỡ nợ. Các đảng viên Cộng hòa tại Hạ viện đang bế tắc trong việc đạt thỏa thuận với chính quyền Tổng thống Joe Biden về thời hạn nâng trần nợ nhằm tránh nguy cơ xảy ra thảm họa tài chính. Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen cho biết chính phủ phải thực hiện các “biện pháp đặc biệt”, bắt đầu từ ngày 19/1, nhằm làm chậm rủi ro thảm họa kinh tế, khi Mỹ đang vay tới hạn mức 31.400 tỷ USD, Reuters cho hay.

* Sau 21 ngày rơi xuống cọc bêtông sâu 35 m ở dự án cầu Rọc Sen, xã Phú Lợi, huyện Thanh Bình, thi thể bé Thái Lý Hạo Nam đã được đưa lên, rạng sáng 29 Tết. Lúc 1h20, hai cảnh sát cứu nạn Công an tỉnh Đồng Tháp đeo dưỡng khí, xuống độ sâu hơn 25 m trong lồng ống sắt bao quanh trụ bêtông – nơi bé trai 10 tuổi bị kẹt, dùng thiết bị chuyên dụng để đưa thi thể lên. Do trong ống vách nhỏ hẹp, thao tác khó khăn, từng nhóm hai người xuống phải lên để đổi nhóm khác. Sau nhiều lượt lên xuống, việc trục vớt hoàn thành sau gần hai tiếng thực hiện.

* Ông Biden khẳng định “không có gì” trong những tài liệu mật được phát hiện tại nhà riêng và văn phòng của ông, đồng thời bày tỏ “không hối tiếc”. “Tôi nghĩ mọi người sẽ nhận ra chẳng có gì trong số những tài liệu đó. Tôi không hối tiếc”, Tổng thống Mỹ Joe Biden phát biểu với báo chí sau cuộc khảo sát thiệt hại do lũ lụt ở Bắc California ngày 19/1.

Ngày 18 – 1 – 2023

* Các tỷ phú chỉ chiếm 1% dân số Ấn Độ nhưng làm chủ hơn 40,5% tổng giá trị của cải ở quốc gia này, theo số liệu về tài sản năm 2021 mà tổ chức Oxfam vừa công bố. \Trong năm 2022, số tỷ phú Ấn Độ tăng từ 102 lên 166, thep phúc trình của Oxfam. Cùng thời gian, người nghèo ở Ấn Độ “không có tiền cho các nhu cầu thiết yếu nhất để sinh sống”. Tổ chức từ thiện có trụ sở chính ở Anh kêu gọi bộ tài chính Ấn Độ áp thuế đặc biệt lên giới siêu giàu để có ngân sách giảm ngăn cách về thu nhập.

* Ba nhân vật quan trọng trong bộ nội vụ Ukraine đã thiệt mạng trong vụ tai nạn trực thăng gần một nhà trẻ ở ngoại ô phía đông thủ đô Kyiv. Bộ trưởng Nội vụ Denys Monastyrsky, 42 tuổi, qua đời cùng với thứ trưởng thứ nhất. 9 người thiệt mạng khi chiếc trực thăng rơi xuống Brovary. Phó chánh văn phòng tổng thống Ukraine, Kyrylo Tymoshenko, cho biết bộ trưởng đang trên đường tới một “điểm nóng” chiến sự thì trực thăng của ông bị rơi.

* Ukraine kêu gọi phương Tây tăng tốc giao cho Ukraine võ khí trong lúc binh sĩ Ukraine ngày càng bị áp lực từ quân xâm lược Nga, trước cuộc họp quan trọng của Nhóm Liên lạc Quốc phòng Ukraine ở Ramstein, Đức, vào thứ Sáu này. Tổng thống Ukraine tán dương loan báo của Anh rằng sẽ cấp 14 xe tăng Challenger 2 cho Kyiv. “Đó chính xác là những gì chúng tôi đang cần,” ông Zelenskyy nói. Challenger 2 là xe tăng chiến đấu chính của Anh. Đội xe 14 chiếc là một phần trong gói viện trợ quân sự lớn Anh dành cho Ukraine mà trong đó có cả các phi đạn phòng không tầm trung, các hệ thống phòng không Starstreak, xe thiết giáp Bulldog, đạn dược…

* Bà Võ Thị Ánh Xuân đã trở thành quyền Chủ tịch nước Việt Nam hôm 18/1 sau khi Quốc hội chính thức miễn nhiệm ông Nguyễn Xuân Phúc cùng ngày, theo Reuters. Trong khi đó, VnExpress đưa tin rằng bà Xuân được Bộ Chính trị phân công giữ quyền Chủ tịch nước. Reuters dẫn lời các nguồn tin nói rằng một tân chủ tịch nước nhiều khả năng sẽ được bầu trong phiên họp sắp tới của Quốc hội vào tháng Năm.

* Tàu ngầm mang tên lửa đạn đạo chạy bằng năng lượng hạt nhân mới nhất của Hải quân Nga Generalissimo Suvorov đang trên đường tới căn cứ tạm thời của Hạm đội phương Bắc của nước này ở Bắc Cực, hãng thông tấn TASS ngày 17/1 dẫn một nguồn tin quốc phòng không nêu tên cho biết. Tàu ngầm chiến lược được Tổng thống Vladimir Putin chính thức đưa vào biên chế hải quân Nga vào cuối năm 2022.

* Thủ tướng New Zealand Jacinda Ardern ngày 19/1 tuyên bố từ chức trong một thông báo gây nhiều bất ngờ.Nhiệm kỳ thủ tướng của bà sẽ kết thúc không muộn hơn ngày 7/2. “Đối với tôi, giờ đã đến lúc”, bà khẳng định. Bà Ardern cho biết đã suy nghĩ trong suốt kỳ nghỉ hè về việc liệu bà có đủ năng lượng để tiếp tục đảm nhận vai trò này hay không, và bà đã kết luận là không.

* Quốc hội Triều Tiên đã công bố kế hoạch bình thường hóa sản xuất công nghiệp, hướng tới các mục tiêu kinh tế trong năm nay, bất chấp “biến động tồi tệ nhất” do dịch Covid-19. Hãng thông tấn nhà nước KCNA cho biết Hội đồng Nhân dân Tối cao Triều Tiên (Quốc hội) đã tổ chức một cuộc họp kéo dài 2 ngày từ 17/1 để thảo luận về ngân sách chính phủ, chính sách kinh tế và thay đổi nhân sự. Nhà lãnh đạo Kim Jong Un không tham gia cuộc họp, Reuters đưa tin ngày 19/1.

* Luật sư của ông Donald Trump đã kiến ​​nghị Meta khôi phục tài khoản Facebook của cựu tổng thống sau hơn hai năm bị khóa kể từ vụ bạo loạn Điện Capitol vào ngày 6/1/2021. Trong một bức thư gửi tới Meta, các cố vấn của ông Donald Trump lập luận rằng lệnh khóa tài khoản “đã bóp méo và hạn chế đáng kể các diễn ngôn công khai”, và nên được hủy bỏ, NBC đưa tin ngày 18/1. Động thái của ông Trump được cho là nhằm phục vụ chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2024.

* Cảnh sát Ấn Độ vừa bắt giữ 2 người đàn ông liên quan đến cái chết thương tâm của một gia đình 4 người gần biên giới Mỹ – Canada vào tháng 1/2022. Các thi thể, bao gồm cả một đứa trẻ 3 tuổi, được tìm thấy nằm cùng nhau trong tình trạng đông cứng trên một cánh đồng ở tỉnh bang Manitoba của Canada, cách biên giới Mỹ 12 m vào ngày 20/1/2022, theo BBC. Các nhà chức trách ở bang Gujarat, Ấn Độ, quê hương của gia đình thiệt mạng hôm 18/1 cho biết người đàn ông bị bắt là người trung gian cho người nhập cư bất hợp pháp. Cảnh sát cũng đang truy bắt 2 người trung gian khác tại Mỹ và Canada.

* Với kết quả bỏ phiếu 10-1, Tòa án Tối cao Israel ngày 18/1 ra lệnh cho Thủ tướng Benjamin Netanyahu sa thải Bộ trưởng Nội vụ Aryeh Deri do vướng cáo buộc hình sự trong quá khứ. “Đa số thẩm phán quyết định việc bổ nhiệm là không hợp lý. Do đó, thủ tướng phải đưa ông ấy (tức ông Deri – PV) rời khỏi chức vụ”, bản tóm tắt phán quyết của Tòa án Tối cao Israel cho biết.

* Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) cho biết tỷ phú Elon Musk không có tên trong danh sách khách mời dự hội nghị thường niên năm 2023 ở Davos, trái với tuyên bố của ông chủ Twitter. Các giám đốc điều hành doanh nghiệp, nhà lãnh đạo thế giới, người nổi tiếng đang tập trung tại Davos để trao đổi về các vấn đề toàn cầu, từ xung đột đến biến đổi khí hậu và tác động của công nghệ đối với an ninh, AP đưa tin.

Ngày 17 – 1 – 2023

* Việt Nam có kế hoạch tăng nhập khẩu than để sản xuất điện, ít nhất trong thập kỷ tới, bất chấp đang thừa điện mặt trời và mới ký thỏa thuận trị giá hơn 15 tỷ USD hỗ trợ từ các nước phát triển để giảm điện than. Việc này cũng đặt ra một câu hỏi là Việt Nam có nên tập trung đầu tư khí hóa lỏng (LNG) vì có ý kiến cho rằng chúng rẻ hơn và ít rủi ro hơn so với năng lượng tái tạo.

* Các ông bà Tô Lâm, Võ Văn Thưởng và Trương Thị Mai nổi lên là những ứng cử viên hàng đầu có thể kế nhiệm ông Nguyễn Xuân Phúc, người vừa được Đảng Cộng sản Việt Nam chấp thuận cho rời chức vụ chủ tịch nước và các vị trí nắm quyền quyết sách trong đảng. Theo tiến sĩ Hiệp, thuộc viện nghiên cứu về Đông Nam Á ISEAS-Yusof Ishak, ông Tô Lâm – hiện là Bộ trưởng Công an – có sự ủng hộ từ số đông trong đảng; còn nữ Trưởng ban Tổ chức Trung ương Trương Thị Mai có thuận lợi về uy tín và là phụ nữ nên không có mâu thuẫn với các vị lãnh đạo khác trong đảng.

* Tướng Mỹ Mark Milley và người đồng cấp phía Ukraine họp tại một căn cứ quân sự ở Ba Lan hôm 17/1 trong cuộc họp trực diện đầu tiên, một tín hiệu cho thấy sự phối hợp ngày càng cao giữa hai nước Mỹ và Ba Lan ủng hộ quốc phòng của Ukraine trước cuộc xâm lược của Nga kéo dài 11 tháng nay. Tướng Milley, chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng liên quân Mỹ và Tướng Valerii Zaluzhnyi của Ukraine thảo luận trong hai giờ đồng hồ tại một địa điểm không được tiết lộ gần biên giới Ba Lan-Ukraine.

* Một cựu tư lệnh trong Wagner, nhóm lính đánh thuê cho Nga tại Ukraine, cho biết ông ta đã chạy trốn sang Na Uy tìm đường tị nạn vì lo sợ cho tính mạng của mình sau khi chứng kiến cảnh tàn sát và ngược đãi những tù nhân người Nga bị đưa ra tiền tuyến. Andrei Medvedev, gia nhập Wagner ngày 6/7/2022 theo hợp đồng bốn tháng, cho biết trong đoạn video do nhóm nhân quyền Gulagu.net đăng tải rằng ông đã vượt biên giới Bắc cực đi vào Na Uy trước khi bị cảnh sát Na Uy bắt giữ.

* Trung Quốc hoan nghênh chuyến thăm của Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken tới nước này, một phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói trong một cuộc họp báo thường kỳ hôm thứ Ba 17/1. “Trung Quốc hoan nghênh chuyến thăm của Ngoại trưởng Blinken tới Trung Quốc. Cả Trung Quốc và Hoa Kỳ hiện đang liên lạc về các thỏa thuận cụ thể”, phát ngôn viên Uông Văn Bân nói khi trả lời câu hỏi về một bản tin của truyền thông Hoa Kỳ rằng ông Blinken sẽ đến thăm Trung Quốc vào ngày 5/2.

* Tổng thống Serbia, Aleksandar Vucic, nói Nga cần phải dừng nỗ lực tuyển mộ người Serbia để chiến đấu bên cạnh hãng lính đánh thuê Wagner của họ ở Ukraine. Ông Vucic chỉ trích các trang web và các nhóm truyền thông xã hội của Nga đăng quảng cáo bằng tiếng Serbia, trong đó hãng Wagner kêu gọi các tình nguyện viên gia nhập hàng ngũ của họ.

* Dân số Trung Quốc vào năm ngoái đã giảm lần đầu tiên sau sáu thập niên, một bước ngoặt lịch sử được cho là sẽ đánh dấu sự khởi đầu của một giai đoạn dài sụt giảm dân số của nước này với những hệ lụy sâu sắc đối với nền kinh tế Trung Quốc và thế giới. Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc báo cáo mức giảm khoảng 850.000 người trong tổng dân số 1,41175 tỷ người vào năm 2022, đánh dấu mức giảm đầu tiên kể từ năm 1961, năm cuối cùng của Đại nạn đói ở Trung Quốc.

* Văn phòng tổng chưởng lý Brazil đã đưa ra những cáo trạng đầu tiên đối với một số nhân vật trong đám đông hàng nghìn người xông vào các tòa nhà chính phủ hôm 8/1 để lật ngược thất bại của cựu Tổng thống Jair Bolsonaro, Guardian đưa tin ngày 17/1. Các công tố viên đề nghị tạm giam 39 nghi phạm và phong tỏa 40 triệu reais (tương đương 7,7 triệu USD) tài sản của nhóm này để bù đắp thiệt hại.

* Một cựu ứng viên hạ nghị sĩ của đảng Cộng hòa đã bị bắt vì tình nghi có dính dáng tới những vụ xả súng nhằm vào nhà của các chính trị gia tại bang New Mexico, Mỹ, AP đưa tin. Solomon Pena, 39 tuổi, đã bị cảnh sát thành phố Albuquerque, bang New Mexico bắt giữ vào tối 16/1 (giờ địa phương). Nhà của người này cũng bị cảnh sát tiến hành lục soát. Người đứng đầu lực lượng cảnh sát thành phố Albuquerque Harold Medina đã miêu tả Pena là “chủ mưu” của những vụ xả súng mang động cơ đích chính trị, nhằm vào nhà của 2 ủy viên hạt và 2 nhà lập pháp bang New Mexico trong thời gian từ tháng 12/2022 đến tháng 1. Theo lực lượng cảnh sát thành phố Albuquerque, không có ai bị thương trong các vụ tấn công trên. Tuy nhiên, trong một vụ xả súng vào hôm 3/1, 3 viên đạn đã bắn vào phòng ngủ của con gái thượng nghị sĩ bang New Mexico Linda Lopez.

* Cảnh sát Mỹ hôm 16/1 cho biết 6 người – bao gồm một người mẹ 17 tuổi và một em bé 6 tháng tuổi – đã thiệt mạng trong vụ nổ súng diễn ra tại ngôi nhà ở Goshen, California. Cảnh sát trưởng Hạt Tulare Mike Boudreaux cho biết 2 nạn nhân được tìm thấy tử vong trên đường phố, trong khi một người khác bị bắn chết trên ngưỡng cửa của căn nhà tại trung tâm California, Guardian đưa tin.

Ngày 17 – 1 – 2023

* Việt Nam có kế hoạch tăng nhập khẩu than để sản xuất điện, ít nhất trong thập kỷ tới, bất chấp đang thừa điện mặt trời và mới ký thỏa thuận trị giá hơn 15 tỷ USD hỗ trợ từ các nước phát triển để giảm điện than. Việc này cũng đặt ra một câu hỏi là Việt Nam có nên tập trung đầu tư khí hóa lỏng (LNG) vì có ý kiến cho rằng chúng rẻ hơn và ít rủi ro hơn so với năng lượng tái tạo.

* Các ông bà Tô Lâm, Võ Văn Thưởng và Trương Thị Mai nổi lên là những ứng cử viên hàng đầu có thể kế nhiệm ông Nguyễn Xuân Phúc, người vừa được Đảng Cộng sản Việt Nam chấp thuận cho rời chức vụ chủ tịch nước và các vị trí nắm quyền quyết sách trong đảng. Theo tiến sĩ Hiệp, thuộc viện nghiên cứu về Đông Nam Á ISEAS-Yusof Ishak, ông Tô Lâm – hiện là Bộ trưởng Công an – có sự ủng hộ từ số đông trong đảng; còn nữ Trưởng ban Tổ chức Trung ương Trương Thị Mai có thuận lợi về uy tín và là phụ nữ nên không có mâu thuẫn với các vị lãnh đạo khác trong đảng.

* Tướng Mỹ Mark Milley và người đồng cấp phía Ukraine họp tại một căn cứ quân sự ở Ba Lan hôm 17/1 trong cuộc họp trực diện đầu tiên, một tín hiệu cho thấy sự phối hợp ngày càng cao giữa hai nước Mỹ và Ba Lan ủng hộ quốc phòng của Ukraine trước cuộc xâm lược của Nga kéo dài 11 tháng nay. Tướng Milley, chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng liên quân Mỹ và Tướng Valerii Zaluzhnyi của Ukraine thảo luận trong hai giờ đồng hồ tại một địa điểm không được tiết lộ gần biên giới Ba Lan-Ukraine.

* Một cựu tư lệnh trong Wagner, nhóm lính đánh thuê cho Nga tại Ukraine, cho biết ông ta đã chạy trốn sang Na Uy tìm đường tị nạn vì lo sợ cho tính mạng của mình sau khi chứng kiến cảnh tàn sát và ngược đãi những tù nhân người Nga bị đưa ra tiền tuyến. Andrei Medvedev, gia nhập Wagner ngày 6/7/2022 theo hợp đồng bốn tháng, cho biết trong đoạn video do nhóm nhân quyền Gulagu.net đăng tải rằng ông đã vượt biên giới Bắc cực đi vào Na Uy trước khi bị cảnh sát Na Uy bắt giữ.

* Trung Quốc hoan nghênh chuyến thăm của Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken tới nước này, một phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói trong một cuộc họp báo thường kỳ hôm thứ Ba 17/1. “Trung Quốc hoan nghênh chuyến thăm của Ngoại trưởng Blinken tới Trung Quốc. Cả Trung Quốc và Hoa Kỳ hiện đang liên lạc về các thỏa thuận cụ thể”, phát ngôn viên Uông Văn Bân nói khi trả lời câu hỏi về một bản tin của truyền thông Hoa Kỳ rằng ông Blinken sẽ đến thăm Trung Quốc vào ngày 5/2.

* Tổng thống Serbia, Aleksandar Vucic, nói Nga cần phải dừng nỗ lực tuyển mộ người Serbia để chiến đấu bên cạnh hãng lính đánh thuê Wagner của họ ở Ukraine. Ông Vucic chỉ trích các trang web và các nhóm truyền thông xã hội của Nga đăng quảng cáo bằng tiếng Serbia, trong đó hãng Wagner kêu gọi các tình nguyện viên gia nhập hàng ngũ của họ.

* Dân số Trung Quốc vào năm ngoái đã giảm lần đầu tiên sau sáu thập niên, một bước ngoặt lịch sử được cho là sẽ đánh dấu sự khởi đầu của một giai đoạn dài sụt giảm dân số của nước này với những hệ lụy sâu sắc đối với nền kinh tế Trung Quốc và thế giới. Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc báo cáo mức giảm khoảng 850.000 người trong tổng dân số 1,41175 tỷ người vào năm 2022, đánh dấu mức giảm đầu tiên kể từ năm 1961, năm cuối cùng của Đại nạn đói ở Trung Quốc.

* Văn phòng tổng chưởng lý Brazil đã đưa ra những cáo trạng đầu tiên đối với một số nhân vật trong đám đông hàng nghìn người xông vào các tòa nhà chính phủ hôm 8/1 để lật ngược thất bại của cựu Tổng thống Jair Bolsonaro, Guardian đưa tin ngày 17/1. Các công tố viên đề nghị tạm giam 39 nghi phạm và phong tỏa 40 triệu reais (tương đương 7,7 triệu USD) tài sản của nhóm này để bù đắp thiệt hại.

* Một cựu ứng viên hạ nghị sĩ của đảng Cộng hòa đã bị bắt vì tình nghi có dính dáng tới những vụ xả súng nhằm vào nhà của các chính trị gia tại bang New Mexico, Mỹ, AP đưa tin. Solomon Pena, 39 tuổi, đã bị cảnh sát thành phố Albuquerque, bang New Mexico bắt giữ vào tối 16/1 (giờ địa phương). Nhà của người này cũng bị cảnh sát tiến hành lục soát. Người đứng đầu lực lượng cảnh sát thành phố Albuquerque Harold Medina đã miêu tả Pena là “chủ mưu” của những vụ xả súng mang động cơ đích chính trị, nhằm vào nhà của 2 ủy viên hạt và 2 nhà lập pháp bang New Mexico trong thời gian từ tháng 12/2022 đến tháng 1. Theo lực lượng cảnh sát thành phố Albuquerque, không có ai bị thương trong các vụ tấn công trên. Tuy nhiên, trong một vụ xả súng vào hôm 3/1, 3 viên đạn đã bắn vào phòng ngủ của con gái thượng nghị sĩ bang New Mexico Linda Lopez.

* Cảnh sát Mỹ hôm 16/1 cho biết 6 người – bao gồm một người mẹ 17 tuổi và một em bé 6 tháng tuổi – đã thiệt mạng trong vụ nổ súng diễn ra tại ngôi nhà ở Goshen, California. Cảnh sát trưởng Hạt Tulare Mike Boudreaux cho biết 2 nạn nhân được tìm thấy tử vong trên đường phố, trong khi một người khác bị bắn chết trên ngưỡng cửa của căn nhà tại trung tâm California, Guardian đưa tin.

Ngày 16 – 1 – 2023

* Trung Quốc tiếp tục ghi nhận các con số khủng khiếp về số người lây nhiễm Covid và số tử vong. Một nghiên cứu của Đại học Bắc Kinh công bố cho hay tính tới 11/01/2023, số người bị nhiễm Covid ở Trung Quốc đã lên tới 900 triệu. Ước tính 64% dân số quốc gia khổng lồ này đã có loại virus từng bị cho là quá nguy hiểm, phải phong tỏa triệt để để chống lây lan. Chỉ riêng tỉnh Cam Túc, 91% người dân đã nhiễm Covid, so với 84% ở Vân Nam, và 80% ở Thanh Hải.

* Nga và Belarus sẽ bắt đầu các cuộc tập trận không quân chung vào thứ Hai. Điều này khiến Kiev và phương Tây lo ngại rằng Moscow có thể sử dụng đồng minh của mình để tiến hành một cuộc tấn công trên bộ mới ở Ukraine, theo Reuters. Minsk nói rằng các cuộc tập trận mang tính chất phòng thủ, và kể từ khi Moscow sử dụng nước láng giềng của mình làm bàn đạp cho cuộc xâm lược Ukraine vào tháng Hai năm ngoái, Belarus đã tiến hành nhiều cuộc tập trận quân sự, cả riêng và chung với Nga. Cùng với Moscow, Minsk cũng đã hỗ trợ các cuộc tập trận bằng vũ khí và thiết bị quân sự. Các kênh giám sát quân sự Telegram không chính thức đã đưa tin về một loạt máy bay chiến đấu, máy bay trực thăng và máy bay vận tải quân sự đến Belarus kể từ đầu năm – tám máy bay chiến đấu và bốn máy bay chở hàng chỉ riêng vào Chủ nhật.

* Nga đã tiến hành các đợt tấn công tên lửa mới trên khắp Ukraine hôm thứ Bảy, giết chết ít nhất 20 người trong một cuộc tấn công vào một khu chung cư ở thành phố Dnipro. Một số thành phố khác, bao gồm Kyiv, Kharkiv và Odesa, cũng bị tấn công. Phần lớn Ukraine hiện đang trong tình trạng mất điện khẩn cấp sau khi tên lửa tấn công cơ sở hạ tầng năng lượng ở một vài thành phố. Trước đó, Vương quốc Anh cho biết sẽ gửi xe tăng Challenger 2 tới Ukraine để hỗ trợ quốc phòng nước này.

* Trong hơn một thế kỷ, cuộc tranh giành dầu mỏ đã gây ra các cuộc chiến tranh, tạo nên các liên minh bất thường và châm ngòi cho các cuộc tranh cãi ngoại giao. Giờ đây, hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang tranh giành một nguồn tài nguyên quý giá khác: chất bán dẫn, những con chip thực sự cung cấp năng lượng cho cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Những mảnh silicon nhỏ bé này là trung tâm của ngành công nghiệp trị giá 500 tỷ USD dự kiến sẽ tăng gấp đôi vào năm 2030. Và bất cứ ai kiểm soát chuỗi cung ứng – một mạng lưới phức tạp gồm các công ty và quốc gia sản xuất chip – sẽ nắm giữ chìa khóa để trở thành một siêu cường vô song. Trung Quốc muốn công nghệ sản xuất chip. Đó là lý do tại sao Mỹ, nhà cung cấp phần lớn công nghệ ngày, đang cắt đứt quan hệ với Bắc Kinh.

* Không có nhật ký về khách đến thăm nhà riêng của Tổng thống Joe Biden ở Wilmington, Delaware, nơi các tài liệu mật từ thời ông còn là phó tổng thống được tìm thấy, vì đây là nhà riêng, văn phòng Cố vấn Nhà Trắng cho biết hôm 16/1. Chủ tịch Ủy ban Giám sát Hạ viện thuộc Đảng Cộng hòa hôm 16/1 đã yêu cầu cung cấp nhật ký khách đến thăm nhà riêng của của ông Biden ở Wilmington sau khi các tài liệu mật được tìm thấy trong văn phòng và nhà xe của ông.

* Ông trùm mafia bị truy nã gắt gao nhất của Ý, Matteo Messina Denaro, đã bị cảnh sát vũ trang bắt giữ tại một bệnh viện tư nhân ở Sicily hôm thứ 16/1, nơi tên trùm này, vốn đã trốn chạy từ năm 1993, đang được điều trị ung thư. Vốn có biệt danh là ‘Diabolik’ (Ác quỷ) và ‘U Siccu’ (Ông gầy), Messina Denaro đã bị kết án chung thân vắng mặt vì vai trò của ông trong vụ sát hại các công tố viên chống mafia Giovanni Falcone và Paolo Borsellino vào năm 1992, những tội ác gây chấn động nước Ý và dẫn đến chiến dịch trấn dẹp Cosa Nostra, tức mafia Silicy.

* Con gái của cựu Thủ tướng Thái Lan Thaksin Shinawatra, người đã sống lưu vong nhiều năm, tuyên bố sẵn sàng tranh cử thủ tướng trong cuộc bầu cử năm nay, trong lúc phe đối lập chính đang tìm cách lấy lại quyền lực sau khi bị lật đổ trong cuộc đảo chính 8 năm trước. Paetongtarn Shinawatra, có cha là ông Thaksin và cô ruột là bà Yingluck Shinawatra đều từng là thủ tướng các chính phủ bị quân đội lật đổ, sẽ ra tranh cử dưới màu áo Đảng Pheu Thai, phiên bản mới nhất của phong trào dân túy do gia tộc tỷ phú Shinawatra thành lập hai thập kỷ trước.

* Quốc hội Việt Nam dự kiến sẽ mở kỳ họp bất thường hiếm hoi vào thứ Ba 17/1, theo ba nguồn tin của Reuters, sau kỳ họp tương tự hồi đầu tháng mà khi đó hai phó thủ tướng bị miễn nhiệm. Kỳ họp bất thường của Quốc hội sẽ diễn ra vào lúc quốc gia này đang tiến hành cuộc chiến chống tham nhũng theo kiểu ‘đốt lò’ vốn đã đã dẫn đến bộ trưởng y tế bị truy tố và hàng trăm quan chức cấp cao bị điều tra.

* Bộ trưởng Quốc phòng Đức Christine Lambrecht ngày 16/1 tuyên bố từ chức giữa lúc sự hoài nghi gia tăng về khả năng của bà trong việc vực dậy lực lượng vũ trang nước này. “Hôm nay tôi đã yêu cầu thủ tướng miễn nhiệm tôi khỏi chức vụ bộ trưởng Quốc phòng liên bang”, Bộ trưởng Quốc phòng Christine Lambrecht tuyên bố. “Việc truyền thông nhằm vào tôi suốt nhiều tháng qua làm mất đi chỗ đứng cho những thảo luận về các quân nhân… và các quyết sách an ninh vì lợi ích của của công dân Đức”, bà nói thêm. Thông tin từ chức của người đứng đầu Bộ Quốc phòng nước này được đưa ra trong bối cảnh Thủ tướng Olaf Scholz chịu áp lực chấp thuận tăng cường hỗ trợ quân sự cho Ukraine, theo Reuters.

* Một cựu nghị sĩ Afghanistan và vệ sĩ bị những người không rõ danh tính bắn chết tại nhà riêng ở thủ đô Kabul, cảnh sát cho biết. Molvi Hamidullah Khalid, cảnh sát trưởng địa phương, hôm 15/1 cho biết bà Nabizada và vệ sĩ đã bị bắn chết vào khoảng 3h sáng 14/1 trong cùng một căn phòng, Guardian đưa tin. Bà Mursal Nabizada nằm trong số ít nữ nghị sĩ ở lại Kabul sau khi Taliban lên nắm quyền vào tháng 8/2021. Đây là lần đầu tiên một nghị sĩ của chính quyền cũ bị sát hại tại thành phố này kể từ khi lực lượng Taliban trở lại tiếp quản Afghanistan.

Ngày 13 – 1 – 2023

* Cáo buộc nói có ‘vụ hiếp dâm tập thể’ ở Trường Quân sự Quân khu 7 bắt nguồn một post ẩn danh trên trang Facebook UEH Confessions ngày 11/01 và một video lan truyền rộng rãi trước đó. Đến chiều 12/1, nhiều cây bút, nhà báo tại Việt Nam cho rằng đây là tin giả, nhưng nhiều người khác vẫn tỏ ra nghi ngờ về độ thực hư. Bài viết có cáo buộc sinh viên ở trường Đại học Ngoại ngữ – Tin học TP HCM (HUFLIT) bị hiếp dâm tập thể khi tham gia môn giáo dục quốc phòng tại Trường Quân sự Quân khu 7 vào buổi tối ngày 10/01. Trang Facebook UEH Confessions đã bị đóng bắt đầu từ 12 giờ trưa hôm nay 12/01 theo giờ Việt Nam.

* Tổng thống Vladimir Putin đã thay đổi chỉ huy hàng đầu của Nga ở Ukraine, chỉ ba tháng sau khi bổ nhiệm Sergei Surovikin. Tổng tham mưu trưởng nổi tiếng Valery Gerasimov giờ đây sẽ lãnh đạo cái mà ông Putin gọi là “chiến dịch quân sự đặc biệt”. Tướng Gerasimov thay thế Sergei Surovikin, người đã giám sát các cuộc tấn công tàn bạo gần đây vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine. Việc cải tổ diễn ra khi người Nga tuyên bố họ đang đạt được bước tiến ở miền đông Ukraine sau khi hứng chịu một loạt thất bại quân sự trong những tháng gần đây.

* Ngân hàng Trung ương Sri Lanka muốn Trung Quốc và Ấn Độ giảm nợ để nước này có thể nhận các khoản cứu trợ tài chính quốc tế. Ông Nandalal Weerasinghe, thống đốc Ngân hàng trung ương của đảo quốc ở Ấn Độ Dương, vốn đã vỡ nợ, nói với chương trình BBC Newsnight rằng “vì quyền lợi của các bên, gồm các nước chủ nợ, họ cần giúp Sri Lanka bắt đầu trả nợ”. Hiện Sri Lanka đã chính thức không trả nổi khoản nợ nhiều tỷ USD vay từ Trung Quốc và Ấn Độ, đồng thời phải đàm phán xin khoản cứu trợ 2,9 tỷ USD từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF). Nhưng IMF không chuyển cho Sri Lanka khoản tiền này vì muốn hai nước chủ nợ kia đồng ý giảm số nợ của Sri Lanka.

* Tòa án Tối cao Philippines hôm 10/1 đã phán quyết rằng Khảo sát Địa chấn Biển chung (JMSU) giữa Công ty Dầu khí Quốc gia Philippines, Tập đoàn Dầu khí Ngoài khơi Quốc gia Trung Quốc và Tổng công ty Dầu khí Việt Nam là ‘vô giá trị’ và ‘vi hiến’. Theo thỏa thuận được ký vào tháng 3/2005, ba nước sẽ cùng nhau nghiên cứu tiềm năng tài nguyên dầu mỏ trên các khu vực tranh chấp và không tranh chấp có diện tích 142.886 km2 ở Biển Đông, bao gồm cả các khu vực thuộc quần đảo Trường Sa nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của Manila, theo The Strait Times.

* Các trợ lý của Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden đã tìm thấy một loạt hồ sơ mật mới của chính phủ tại một địa điểm thứ hai, khiến Nhà Trắng ngày càng bối rối về chính trị. Nơi cất giữ đầu tiên được tìm thấy tại một văn phòng riêng ở Washington DC mà ông Biden đã sử dụng sau nhiệm kỳ phó tổng thống. Vụ việc đang được Bộ Tư pháp Mỹ xem xét. Cựu Tổng thống Donald Trump đang phải đối mặt với một cuộc điều tra hình sự với cáo buộc xử lý sai các hồ sơ mật.

* Bộ trưởng Tư pháp Hoa Kỳ Merrick Garland ngày 12/1 bổ nhiệm một công tố viên đặc nhiệm để điều tra xem liệu Tổng thống Joe Biden có xử lý sai với các tài liệu nhạy cảm của chính phủ hay không, thiết lập một cuộc điều tra song song với cuộc điều tra đang diễn ra đối với cựu Tổng thống Donald Trump. Cuộc điều tra do ông Robert Hur dẫn đầu có thể làm ảnh hưởng tới khả năng tái tranh cử của tổng thống đảng Dân chủ vào năm 2024.

* Trung Quốc chỉ trích một hiệp ước quốc phòng ký kết hôm 11/1 giữa Anh và Nhật có thể cho phép quân đội hai nước triển khai trên lãnh thổ của nhau. Cả London và Tokyo đều mô tả Trung Quốc là một “thách thức” ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương.

* Em họ của bà Cullors, ông Keenan Anderson, đã chết trong cuộc chạm trán với cảnh sát Los Angeles sau khi bị tai nạn giao thông. Người đàn ông 31 tuổi này là một giáo viên trung học. Theo các cáo buộc từ gia đình và video từ camera hành trình vào ngày 3/1 được công bố hôm 11/1 cho thấy các sĩ quan cảnh sát dùng súng điện để khống chế ông Anderson trên đường phố.

* Nhà lãnh đạo Brazil cho biết không có cánh cửa nào bị vỡ tại dinh tổng thống, chứng tỏ có người đã hướng dẫn đám đông ủng hộ ông Bolsonaro tràn vào tòa nhà. Ngày 12/1, Brazil đã tăng cường hoạt động càn quét những phần tử ủng hộ ông Bolsonaro, sau khi hàng nghìn người xông vào Quốc hội, Dinh tổng thống và Tòa án Tối cao vào cuối tuần qua, theo AFP. Tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva nhận định lực lượng bạo loạn có khả năng nhận được sự giúp đỡ từ bên trong.

* Công ty khai khoáng Thụy Điển LKAB ngày 12/1 nói đã phát hiện mỏ đất hiếm với trữ lượng hơn một triệu tấn ở Kiruna, được xem là mỏ đất hiếm lớn nhất được phát hiện tại châu Âu. Các mỏ đất hiếm có vai trò quan trọng trong nhiều quy trình sản xuất công nghệ cao và là nguyên liệu trong chế tạo xe điện, quạt gió, các thiết bị điện tử hay âm thanh, Reuters đưa tin ngày 12/1. Công ty này cho biết mỏ đất hiếm mới được phát hiện ở thành phố Kiruna có thể trở thành nguồn nguyên liệu thô quan trọng để áp dụng vào quá trình chuyển đổi xanh.

* Hơn 70 nhà lập pháp cấp tiến của Mỹ và Brazil lên án sự hợp tác giữa gia tộc Bolsonaro và những người theo chủ nghĩa Trump ở Mỹ nhằm lật ngược kết quả cuộc bầu cử, theo Guardian. Chính quyền Tổng thống Joe Biden đang chịu áp lực ngày càng tăng từ phe cánh tả ở khu vực Mỹ Latinh, cũng như các nhà lập pháp Mỹ, về yêu cầu trục xuất ông Jair Bolsonaro.

* Nhà đàm phán Mỹ cho biết Nga đã thả Taylor Dudley, cựu lính hải quân Mỹ bị bắt giam trên lãnh thổ Kaliningrad trong 9 tháng. Taylor Dudley, 35 tuổi, bị giam từ tháng 4/2022 và là một trong số những người Mỹ bị bắt giam mà chính quyền Tổng thống Joe Biden đang tìm cách giải cứu.

 

Ngày 11 – 1 – 2023

* Toàn bộ chuyến bay trên khắp nước Mỹ ngày 11/1 đã phải hạ cánh hoặc bị hoãn vô thời hạn sau khi hệ thống máy tính của Cục Hàng không Liên bang (FAA) gặp trục trặc nhất thời. Hệ thống máy tính của Cục Hàng không Liên bang Mỹ gặp trục trặc. Ảnh: Reuters. Trong bản cập nhật mới nhất, FAA cho biết hoạt động hàng không đang dần hồi phục.

* Các quan chức Hoa Kỳ cho biết quân đội Ukraine sẽ được huấn luyện về hệ thống tên lửa Patriot ở bang Oklahoma của Mỹ. Lầu Năm Góc xác nhận khoảng 90 đến 100 binh sĩ sẽ đến căn cứ Fort Sill từ Ukraine ngay trong tuần tới. Cuộc huấn luyện tại Fort Sill, nơi các binh sĩ pháo binh Mỹ cũng được huấn luyện, dự kiến sẽ kéo dài vài tháng. Ukraine cho biết hệ thống phòng thủ tên lửa tiên tiến sẽ là nhân tố tạo thay đổi trong cuộc chiến với Nga.

* Bộ Quốc phòng Nga cho biết các lực lượng của họ đang tham gia vào trận chiến giành Soledar, một thành phố phía bắc Bakhmut ở miền đông Ukraine, là tâm điểm của các cuộc giao tranh gần đây. Tuyên bố được đưa ra sau khi người đứng đầu tập đoàn lính đánh thuê Wagner khét tiếng tàn bạo của Nga, Yevgeny Prigozhin, tuyên bố các chiến binh của ông ta kiểm soát hoàn toàn ở đó và khoe khoang rằng chỉ có quân đội của ông tham chiến. Ông Prigozhin rất có thể sẽ sử dụng bất kỳ chiến thắng nào để củng cố danh tiếng của Wagner như một lực lượng chiến đấu hiệu quả trong mắt Tổng thống Putin. Tuy nhiên, Bộ Quốc phòng Nga dường như mâu thuẫn với tuyên bố gây tranh cãi của nhà tài phiệt.

* Vị vua cuối cùng của Hy Lạp, Constantine II vừa qua đời ở tuổi 82 tối thứ Ba 10/01/2023, tin từ Athens cho hay. Ngoài Hoàng gia Anh là một trường hợp khá đặc biệt thì nhiều hoàng tộc các nước châu Âu đều đã lụi tàn ngay trong Thế kỷ 20. Số phận của nhiều hoàng đế, vua, hoàng hậu mà đa số có quan hệ huyết thống – vì các triều đại châu Âu qua hàng trăm năm đã kết hôn, gả con cho nhau, thực ra khá buồn. Cái chết của Constantine II nhắc lại số phận “lên voi xuống chó” của nhiều vua khác tại châu Âu thế kỷ 20.

* Các quốc gia nên xem xét khuyến cáo hành khách đeo khẩu trang trên các chuyến bay đường dài, do sự lây lan nhanh chóng của biến thể phụ Omicron mới nhất tại Mỹ, theo WHO. Tại châu Âu, biến thể XBB.1.5 được phát hiện với số lượng ít nhưng ngày càng gia tăng, các quan chức của WHO và châu Âu cho biết trong một cuộc họp báo. Tiến sĩ Catherine Smallwood, quan chức cấp cao về tình trạng khẩn cấp của WHO tại châu Âu, nói thêm rằng hành khách nên đeo khẩu trang trên các chuyến bay đường dài và điều này nên được khuyến nghị đối với những ai đến từ bất cứ nơi nào Covid lây lan rộng. Các quan chức y tế cho biết XBB.1.5 – biến thể phụ thuộc một nhánh của Omicron có khả năng dễ lây truyền nhất được phát hiện cho đến nay – chiếm 27,6% số ca mắc Covid tại Mỹ trong tuần đầu của tháng 1.

* Nhóm pháp lý quốc tế của ông trùm truyền thông Hong Kong đang thụ án – Jimmy Lai (Lê Trí Anh) – đã yêu cầu Thủ tướng Anh Rishi Sunak mở một cuộc họp khẩn trước phiên tòa xét xử ông Lê về các cáo buộc an ninh quốc gia. Phiên tòa xét xử tội cấu kết với lực lượng ngoại bang và xúi giục nổi loạn có thể khiến ông Lê – người mang quốc tịch Anh – phải ngồi tù suốt phần đời còn lại. Trong lá thư mà BBC được tiếp cận, nhóm pháp lý quốc tế của ông Lê nói rằng họ muốn thảo luận về “những khả năng để đảm bảo ông Lê được trả tự do”.

* Hôm 11/1, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ công bố một chiến dịch vận động toàn cầu yêu cầu trả tự do cho các tù nhân chính trị đang bị giam cầm mà không có lý do chính đáng, trong đó có nhà báo độc lập Phạm Đoan Trang của Việt Nam. Bộ Ngoại giao Việt Nam chưa phản hồi ngay yêu cầu bình luận của VOA về chiến dịch vận động trả tự do cho bà Phạm Đoan Trang.

* Bộ Quốc phòng Nga thông báo Tổng tham mưu trưởng Lực lượng vũ trang Valery Gerasimov được bổ nhiệm làm chỉ huy mới phụ trách chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine, TASS đưa tin. “Tổng tham mưu trưởng Các lực lượng vũ trang Nga, tướng Valery Gerasimov đã được bổ nhiệm làm chỉ huy của nhóm quân (lực lượng) tổng hợp”, Bộ Quốc phòng Nga cho biết hôm 11/1. Các cấp phó của ông Gerasimov là Tổng tư lệnh Lực lượng Hàng không vũ trụ Nga, tướng Sergei Surovikin, Tổng tư lệnh Lực lượng mặt đất, tướng Lục quân Oleg Salyukov và Phó Tổng tham mưu trưởng Lực lượng vũ trang Nga, tướng Alexei Kim, theo thông báo của Bộ Quốc phòng Nga.

* Các trợ lý của Tổng thống Mỹ Joe Biden đã phát hiện ít nhất một lô tài liệu mật khác ở một địa điểm tách biệt với văn phòng cũ của ông. Các trợ lý của ông Biden đã mở rộng tìm kiếm sau khi một bộ tài liệu mật được tìm thấy vào tháng 11/2022 tại văn phòng ở Washington – nơi ông từng làm việc định kỳ khi còn là phó tổng thống, NBC dẫn nguồn tin giấu tên cho biết. Báo cáo trên không tiết lộ mức độ mật, số lượng và vị trí chính xác của các tài liệu được phát hiện thêm.

* Alireza Akbari, cựu Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Iran, bị tòa án nước này tuyên án tử hình vì tội làm gián điệp cho cơ quan tình báo Anh, truyền thông nhà nước Iran đưa tin hôm 11/1. “Đã xác định một trong những điệp viên quan trọng nhất của cơ quan tình báo Anh tại các trung tâm bí mật và chiến lược của Iran. Alireza Akbari là một trong số đó. Nghi phạm đã bị bắt giữ sau chiến dịch phản gián dài hạn”, Bộ Tình báo Iran cho biết. Ông Akbari có quyền truy cập một số dữ liệu nhạy cảm của Iran và đã chuyển dữ liệu cùng các thông tin khác thu được ở Iran cho các cơ quan tình báo Anh, hãng thông tấn Iran Tasnim dẫn thông cáo.

* Theo thông tin từ cảnh sát, Karon Blake, học sinh tại trường trung học cơ sở Brookland, đã bị một người đàn ông bắn vào sáng 7/1. Người này nổ súng sau khi “nghe thấy tiếng ồn” bên ngoài nhà mình và “quan sát thấy ai đó dường như đang can thiệp vào các phương tiện”, Guardian đưa tin. Theo NBC, người đàn ông này đã nghi ngờ Blake đột nhập vào ôtô ở khu phố. Ông ta đã mang theo một khẩu súng được cấp phép và nổ súng sau khi “tương tác” với Blake, cảnh sát cho biết. Giới chức thực thi pháp luật cho biết học sinh này không có vũ khí.

* Chủ tịch Ủy ban Giám sát Hạ viện cho biết họ đang mở cuộc điều tra về việc làm thế nào mà một bộ tài liệu mật lại ở văn phòng cũ của ông Biden tại Washington, sau khi ông đã rời chức vụ phó tổng thống Mỹ. Bên cạnh đó, nhiều lãnh đạo của cả hai đảng tại Quốc hội Mỹ đều yêu cầu điều tra đầy đủ về vấn đề này. Trong bức thư gửi Nhà Trắng, Hạ nghị sĩ James Comer, đảng viên Cộng hòa và là Chủ tịch ủy ban, đã yêu cầu họ cung cấp trước ngày 24/1 bản sao của tất cả giấy tờ từ văn phòng cũ của ông Biden, danh sách những người đã vào văn phòng này cùng nhiều thông tin khác.

* Trong số hồ sơ được phát hiện hồi tháng 11/2022 trong một văn phòng riêng của ông Joe Biden từ thời ông còn làm phó tổng thống Mỹ, có 10 tài liệu mật bao gồm các bản ghi nhớ tình báo của Mỹ và tài liệu tóm tắt về Ukraine, Iran và Anh, CNN hôm 10/1 trích dẫn nguồn tin nắm bắt vấn đề này. Bộ trưởng Tư pháp Merrick Garland đã nhận được báo cáo sơ bộ về cuộc điều tra các tài liệu, và đang xem xét việc có nên mở một cuộc điều tra hình sự toàn diện hay không, một nguồn thực thi pháp luật cho biết.

* Nhiều thành phố trên khắp bang California (Mỹ) phải sớm khắc phục tạm thời và gia cố sau mỗi cơn bão, khi các cơn bão sẽ tiếp tục xuất hiện cho đến tuần tới. Hãng AP cho biết những dòng nước lũ đã nhấn chìm nhiều thị trấn ở bang California, và đã cuốn trôi một bé trai vào hôm 10/1. Bang miền Tây nước Mỹ này đang hứng chịu những cơn bão lớn và vẫn chưa có hồi kết. Nhiều ngôi nhà hư hại sau những trận bão dồn dập. Cơn bão quét qua vào hôm 7/1 cũng làm đổ cây và đường dây điện tại nhiều thành phố. Ít nhất 17 người đã thiệt mạng sau những trận bão kéo dài từ tháng 12/2022, Thống đốc California Gavin Newsom cho biết.

* Các công tố viên Peru hôm 10/1 cho biết họ đã mở cuộc điều tra đối với tân Tổng thống Dina Boluarte và một số quan chức hàng đầu của nước này. Văn phòng Tổng chưởng lý Peru cho biết họ đang mở cuộc điều tra sơ bộ đối với Tổng thống Dina Boluarte, Thủ tướng Alberto Otarola cùng các bộ trưởng Quốc phòng và Nội vụ của đất nước về tội diệt chủng, giết người và gây thương tích nghiêm trọng, Guardian đưa tin ngày 11/1. Cuộc điều tra diễn ra sau khi 17 dân thường thiệt mạng ở vùng Puno phía nam đất nước hôm 9/1 – ngày biểu tình chết chóc nhất kể từ khi cựu Tổng thống Pedro Castillo bị lật đổ và bắt giữ vào tháng trước.