BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU

Lê Tấn Tài

Trong việc tìm kiếm thông tin, khi đặt một từ khóa trên Google, chúng ta sẽ thấy kết quả là những đường dẫn (link) của những bài viết liên quan đến “từ khóa” đó. Người tìm kiếm thông tin phải đọc từng bài để chọn lọc điều cần tìm. Nhưng, khi tìm kiếm một thông tin nào đó qua ChatGPT, công cụ này sẽ đưa toàn bộ thông tin chi tiết liên quan, thậm chí lượng định, và đánh giá luôn thông tin cần tìm. Do đó, người sử dụng có thể đặt thẳng câu hỏi về một chi tiết, một chủ đề… ChatGPT sẽ thỏa mãn các yêu cầu đó. Josh Bersin, nhà sáng lập công ty tư vấn công nghệ nhân lực Bersin & Associates, cho biết: “Mặc dù ChatGPT không có trí thông minh thực sự, nó không biết ý nghĩa đằng sau các từ, nhưng nó biết cách sắp xếp và sử dụng từ đó dựa trên các văn bản đã có, và có thể viết tóm tắt thông tin một cách hiệu quả”.
Tôi thử tìm hiểu qua các câu hỏi với ChatGPT về những tác động của biến đổi khí hậu hiện nay mà mọi người quan tâm, đặc biệt khi các nhà khoa học đưa ra liên tục những tiên đoán bi quan về số phận của Trái Đất. Đây có thể là những thông tin khoa học được cho là chính xác nhất mà ChatGPT trà lời. Xin trích gửi các bạn xem qua.

– Biến đổi khí hậu là gì?
– Đáp: Biến đổi khí hậu (hay còn gọi là biến đổi khí hậu toàn cầu) là sự thay đổi lâu dài của các yếu tố khí quyển, đặc biệt là nồng độ khí nhà kính, trong khoảng thời gian dài. Biến đổi khí hậu toàn cầu được cho là do hoạt động của con người như sử dụng năng lượng từ các nguồn hóa thạch, rừng bị chặt phá, thải ra khí nhà kính từ các ngành công nghiệp, giao thông và nông nghiệp.
Biến đổi khí hậu toàn cầu gây ảnh hưởng đến môi trường sống, kinh tế và xã hội trên toàn cầu. Các tác động bao gồm tăng nhiệt độ, tăng mực nước biển, thay đổi khí hậu và điều hòa môi trường sống của các sinh vật trên trái đất. Các hiện tượng như tăng nhiệt độ toàn cầu, mưa lớn, hạn hán và cực đoan thời tiết ngày càng trở nên phổ biến và nghiêm trọng hơn do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu.

– Biến đổi khí hậu là hiện tượng có thật hay chỉ là giả thuyết của khoa học?
– Đáp: Biến đổi khí hậu là một hiện tượng có thật và đã được chứng minh bằng nhiều bằng chứng khoa học. Các bằng chứng này bao gồm những quan sát trực tiếp về sự thay đổi của nhiệt độ, mực nước biển, tần suất và cường độ của cơn bão, hạn hán, sự di chuyển của các loài vật, thực vật, cũng như sự gia tăng của các khí nhà kính như CO2, CH4, N2O.
Đa số các nhà khoa học đều cho rằng biến đổi khí hậu hiện đang diễn ra và đây là một vấn đề nghiêm trọng đối với con người và môi trường sống. Hiện nay, hầu hết các chính phủ và tổ chức quốc tế đều công nhận vấn đề biến đổi khí hậu và đang thực hiện các biện pháp để giảm thiểu tác động của nó, đồng thời thúc đẩy sự chuyển đổi sang các nguồn năng lượng tái tạo và xanh hơn.

– Thời tiết và khí hậu khác nhau như thế nào?
– Đáp: Thời tiết và khí hậu là hai khái niệm khác nhau nhưng liên quan chặt chẽ đến nhau.
Thời tiết (weather) là trạng thái tạm thời của khí quyển tại một vị trí cụ thể và trong một khoảng thời gian nhất định, thường được mô tả bằng các thông số như nhiệt độ, độ ẩm, áp suất, gió, mây, mưa, tuyết, bão, v.v. Thời tiết có thể thay đổi nhanh chóng, thường trong vòng vài giờ hoặc vài ngày và thường được dự báo theo từng giờ hoặc ngày.
Khí hậu (climate) là trạng thái trung bình của khí quyển tại một khu vực lớn và trong một khoảng thời gian dài, thường là khoảng 30 năm hoặc hơn. Khí hậu được xác định bởi các thông số như nhiệt độ, độ ẩm, áp suất, mưa, tuyết và gió, được đo lường và ghi nhận trong suốt thời gian dài. Các yếu tố này thường biến đổi chậm và có tính ổn định trong thời gian dài, cho phép xác định khí hậu của một khu vực.
Tóm lại, thời tiết là trạng thái tạm thời của khí quyển tại một vị trí cụ thể và trong một khoảng thời gian ngắn, trong khi khí hậu là trạng thái trung bình của khí quyển tại một khu vực lớn và trong một khoảng thời gian dài. Khí hậu thường biểu hiện qua sự biến đổi và thay đổi của các thông số thời tiết trong suốt một khoảng thời gian dài.

– Biến đổi khí hậu đột ngột là gì?
– Đáp: Biến đổi khí hậu đột ngột (abrupt climate change) là các thay đổi trong hệ thống khí quyển và hệ sinh thái đất liền xảy ra trong một thời gian ngắn đột ngột so với những thay đổi khí hậu chậm và liên tục thường gặp. Những thay đổi này có thể xảy ra trong vài thập kỷ hoặc thậm chí trong vài năm, và có thể gây ra những tác động nghiêm trọng đến con người và môi trường sống của chúng ta.
Một ví dụ về biến đổi khí hậu đột ngột là thay đổi nhiệt độ đại dương. Khi băng núi và băng cực tan chảy do tác động của nhiệt độ cao hơn, nước lạnh sẽ đổ vào đại dương, làm giảm nhiệt độ ở một số vùng. Tuy nhiên, khi các tác nhân khí hậu như khí metan được giải phóng từ đáy biển hoặc đất ngập nước, nó có thể làm tăng nhiệt độ của đại dương và tạo ra một chuỗi tác động đột ngột đến hệ thống khí quyển, đất liền và đại dương.
Các biến đổi khí hậu đột ngột có thể gây ra những tác động không thể lường trước được đến cuộc sống của con người, như việc gây ra lụt lội, hạn hán, giảm sản lượng nông nghiệp, tuyết tan nhanh hơn, giảm nguồn nước sạch và ảnh hưởng đến đa dạng sinh học, cả ở đất liền và dưới biển. Việc giảm thiểu các rủi ro này đòi hỏi sự nghiên cứu và quản lý khí hậu hiệu quả và phù hợp.

– Sự ấm lên toàn cầu là gì?
– Đáp: Sự ấm lên toàn cầu (Global warming) là quá trình tăng nhiệt độ trung bình của trái đất trong một khoảng thời gian dài do sự gia tăng của khí nhà kính trong khí quyển.
Sự ấm lên toàn cầu là một vấn đề quan trọng và cấp bách đang đối mặt với thế giới hiện nay. Theo các nhà khoa học, sự ấm lên toàn cầu đã tăng nhiệt độ trung bình của trái đất khoảng 1 độ C từ thời kỳ công nghiệp bắt đầu vào khoảng giữa thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20.
Sự ấm lên toàn cầu gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường, kinh tế và đời sống của con người, bao gồm tăng mực nước biển, thay đổi mô hình thời tiết, tác động đến sản xuất nông nghiệp và lương thực, tuyết tan nhanh hơn, các hiện tượng thời tiết cực đoan và tình trạng hạn hán. Việc giảm thiểu tác động của sự ấm lên toàn cầu đòi hỏi sự hợp tác quốc tế và nỗ lực chung của cộng đồng toàn cầu để giảm thiểu khí thải khí nhà kính và chuyển sang sử dụng nguồn năng lượng sạch hơn.

– Khí nhà kính là gì?
– Đáp: Khí nhà kính là những loại khí tồn tại trong khí quyển gây ra tác động nhiệt khi chúng hấp thụ các tia phát xạ tới từ mặt đất và giữ lại nhiệt trong không khí. Các khí nhà kính chính là: carbon dioxide (CO2), methane (CH4), nitrous oxide (N2O), hydrofluorocarbons (HFCs), perfluorocarbons (PFCs) và sulfur hexafluoride (SF6).
Những khí này được gọi là khí nhà kính vì chúng giống như kính chắn, làm cho nhiệt độ bên trong không khí tăng lên. Chúng được phát vào khí quyển bởi các hoạt động như đốt nhiên liệu hóa thạch (CO2), đàn nuôi gia súc (CH4), đồng ruộng (N2O) và công nghiệp sản xuất (HFCs, PFCs và SF6). Khi khí nhà kính tăng trong khí quyển, chúng tạo ra hiệu ứng nhà kính.

– Hiệu ứng nhà kính là gì?
– Đáp: Hiệu ứng nhà kính là quá trình giữ lại một phần nhiệt từ ánh sáng mặt trời và nhiệt phát ra từ bề mặt Trái đất trong khí quyển. Khí nhà kính, chủ yếu là carbon dioxide (CO2), methane (CH4) và nitrous oxide (N2O), có khả năng hấp thụ các tia phát xạ tới từ mặt đất và giữ lại nhiệt trong không khí, tương tự như cách mà kính chắn giữ lại nhiệt trong một khu vực.
Khi tia nhiệt bị giữ lại trong khí quyển, nhiệt độ trung bình của Trái đất tăng lên, gây ra hiện tượng ấm lên toàn cầu và các thay đổi khí hậu. Nếu lượng khí nhà kính được giữ lại quá nhiều, hiệu ứng nhà kính trở nên quá mức và gây ra tác động tiêu cực đến môi trường và đời sống của con người.
Hiện nay, một số hoạt động con người đang gia tăng lượng khí nhà kính phát ra vào khí quyển, chẳng hạn như đốt nhiên liệu hóa thạch, sản xuất và tiêu thụ năng lượng, nông nghiệp và đàn nuôi gia súc. Việc giảm thiểu lượng khí nhà kính phát ra và kiểm soát tăng trưởng của chúng là rất cần thiết để giảm thiểu tác động tiêu cực của hiệu ứng nhà kính đến môi trường và đời sống của con người.

– Biến đổi khí hậu hiện nay chỉ là hiện tượng bất thường của thiên nhiên hay là do tác động của con người?
– Đáp: Không, sự biến đổi khí hậu hiện nay là một hiện tượng nghiêm trọng và đang được xem là do tác động của con người. Các hoạt động con người như đốt nhiên liệu hóa thạch, phát thải khí nhà kính, chăn nuôi động vật, nông nghiệp, và phát triển đô thị đều đóng góp vào sự thay đổi khí hậu toàn cầu.
Việc đốt nhiên liệu hóa thạch để sản xuất năng lượng và di chuyển xe cộ, tàu thuyền, máy bay… dẫn đến tăng lượng khí thải nhà kính như CO2, CH4, N2O… trong khí quyển. Các hoạt động nông nghiệp như cày xới đất, sử dụng phân bón và phân hữu cơ trong sản xuất thực phẩm cũng góp phần vào tăng lượng khí metan (CH4) và dinitơ-oxit (N2O) trong khí quyển.
Sự tăng lượng khí nhà kính dẫn đến gia tăng nhiệt độ trung bình toàn cầu và các hiện tượng khí hậu biến đổi như tăng mực nước biển, tăng tần suất và cường độ của các hiện tượng thời tiết bất thường như hạn hán, lũ lụt, bão,.. và ảnh hưởng tới đời sống và kinh tế của con người.
Vì vậy, sự biến đổi khí hậu là một vấn đề cần phải được xử lý nghiêm túc và hành động để giảm thiểu tác động của con người cần được thực hiện ngay lập tức.

– Một số chánh trị gia cho rằng việc báo động biến đổi khí hậu hiện nay cùa các nhà khoa học là giả tạo chứ không trầm trọng như họ khẳng định?
– Đáp: Tôi hiểu rằng có một số chánh trị gia cho rằng việc báo động về biến đổi khí hậu hiện nay là giả tạo, tuy nhiên đó là một quan điểm không đúng và thiếu kiến thức về vấn đề này. Việc bác bỏ sự nghiêm trọng của biến đổi khí hậu không chỉ là một sai lầm khoa học mà còn là một mối đe dọa đến sức khỏe và an ninh của chúng ta. Chúng ta cần phải nhìn nhận và chấp nhận sự nghiêm trọng của vấn đề này và hợp tác để giải quyết vấn đề này một cách nghiêm túc và hiệu quả.
Thực tế, các nhà khoa học đã đưa ra rất nhiều chứng cứ khoa học về sự biến đổi khí hậu, bao gồm tăng nhiệt độ trung bình toàn cầu, sự tăng mực nước biển và tăng tần suất các hiện tượng thời tiết bất thường. Các nghiên cứu này đã được chứng minh bằng những bằng chứng mạnh mẽ và được công nhận bởi cộng đồng khoa học toàn cầu.
Việc báo động về biến đổi khí hậu là cần thiết và đúng đắn, và cần được đối xử nghiêm túc và khẩn trương. Chính phủ và các chính trị gia cần phải lắng nghe các chuyên gia về biến đổi khí hậu và thực hiện các biện pháp hành động để giảm thiểu tác động của con người và bảo vệ môi trường sống của chúng ta. Việc coi thường vấn đề này sẽ gây ra những hậu quả nguy hiểm và kéo dài hậu quả của biến đổi khí hậu đối với các thế hệ tương lai.

– Nguồn năng lượng xanh có giúp giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu?
– Đáp: Có, sử dụng nguồn năng lượng xanh (như điện mặt trời, gió, thủy điện, nhiệt đất, hồ nước biển) có thể giúp giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu. Đây là những nguồn năng lượng không sản xuất ra khí thải gây hiệu ứng nhà kính, hoặc ít sản xuất khí thải hơn so với các nguồn năng lượng truyền thống như điện từ các nhà máy đốt than hoặc đốt dầu.
Việc sử dụng nguồn năng lượng xanh giúp giảm thiểu sự phát thải khí thải, đóng góp vào việc giảm thiểu sự gia tăng nồng độ khí nhà kính và đẩy lùi biến đổi khí hậu. Ngoài ra, sử dụng nguồn năng lượng xanh còn giúp tăng sự bền vững cho hệ thống năng lượng và giảm độ phụ thuộc vào các nguồn năng lượng hóa thạch.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng việc triển khai nguồn năng lượng xanh cũng cần đảm bảo rằng không gây ra tác động tiêu cực đến môi trường và sinh kế của người dân địa phương. Việc phát triển nguồn năng lượng xanh cần được thực hiện trong sự cân bằng với các yếu tố xã hội, kinh tế và môi trường khác.

– Nếu như con người không tin lời các khoa học gia và tiếp tục tàn phá môi trường thì trong bao lâu nữa thế giới sẽ gánh chịu hậu quả?
– Đáp: Việc không tin và không hành động để giảm thiểu tác động của con người đối với môi trường sẽ dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng và kéo dài trong tương lai. Điều này sẽ làm cho việc sống của con người và các sinh vật trên trái đất trở nên khó khăn hơn và có thể làm đảo lộn hoàn toàn cả cơ chế hoạt động của hệ sinh thái.
Nếu con người tiếp tục tàn phá môi trường mà không hạn chế tác động của mình, các hậu quả của biến đổi khí hậu như hạn hán, lũ lụt, bão, sạt lở đất và tăng mực nước biển sẽ trở nên nghiêm trọng hơn và xảy ra tần suất cao hơn. Các vùng đất khô cằn sẽ trở nên khó trồng trọt, điều này sẽ làm cho sản xuất thực phẩm trở nên khó khăn hơn và có thể gây ra sự thiếu hụt thực phẩm trên toàn cầu. Ngoài ra, động vật và thực vật sẽ bị ảnh hưởng bởi sự biến đổi khí hậu, với những loài không thích nghi được có thể bị tuyệt chủng hoặc giảm số lượng nghiêm trọng.
Tuy nhiên, việc dự đoán chính xác thời gian và mức độ ảnh hưởng của biến đổi khí hậu trên tương lai là rất khó khăn và phức tạp. Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ và quy mô của biến đổi khí hậu, bao gồm cả sự phát triển kinh tế, công nghệ và chính sách của các quốc gia trên toàn cầu. Tuy nhiên, điều chắc chắn là biến đổi khí hậu sẽ tiếp tục là một vấn đề nghiêm trọng và cần được giải quyết trong tương lai gần để bảo vệ môi trường sống của chúng ta.

– Có chắc rằng nước biền sẽ dâng cao và phần lớn các vùng dân cư trên thế giới sẽ bị nhấn chìm, trong đó có miền Nam Việt Nam?
– Đáp: Không thể chắc chắn rằng nước biển sẽ dâng cao và nhiều khu vực dân cư trên thế giới đang đứng trước nguy cơ bị chìm trong nước. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy rằng mức nước biển trung bình trên toàn cầu đã tăng khoảng 8-9 inch (20-23 cm) kể từ năm 1880 và dự kiến ​​sẽ tiếp tục tăng trong tương lai. Sự tăng của nước biển có thể gây ra những tác động nghiêm trọng đến môi trường, kinh tế và cuộc sống của con người.
Tuy nhiên, việc dự đoán chính xác về tình hình tương lai của nước biển là rất khó khăn do nhiều yếu tố ảnh hưởng như sự tăng nhiệt độ toàn cầu, sự phân bố địa lý của băng tuyết và tuyết trên các dãy núi, v.v. Do đó, dự báo về tình hình nước biển cần được cập nhật thường xuyên và chỉ có thể đưa ra các ước tính khả dĩ dựa trên các phương pháp khoa học và thống kê.
Về việc miền Nam Việt Nam có bị nhấn chìm hay không, nếu tình hình nước biển tiếp tục tăng thì các khu vực ven biển của miền Nam Việt Nam sẽ chịu ảnh hưởng rất nghiêm trọng và có thể gặp nguy cơ bị nhấn chìm. Tuy nhiên, việc dự đoán chính xác về mức độ và tốc độ tăng của nước biển ở khu vực này là rất khó khăn và cần được theo dõi thường xuyên.

– Vì sao người ta vẫn hoài nghi về biến đổi khí hậu?
– Đáp: Có một số người vẫn hoài nghi về biến đổi khí hậu vì những lý do sau đây:
1-Thiếu hiểu biết: Một số người không hiểu rõ về khoa học và các phương pháp nghiên cứu về biến đổi khí hậu, do đó họ không tin tưởng vào các kết quả nghiên cứu này.
2-Tác động không rõ ràng: Biến đổi khí hậu là một quá trình diễn ra trong thời gian dài và tác động của nó không phải lúc nào cũng rõ ràng và dễ thấy. Do đó, một số người không nhận ra tác động của biến đổi khí hậu lên cuộc sống của họ và không tin rằng nó đang gây ra tác động xấu cho môi trường và con người.
3- Ảnh hưởng đến kinh tế: Có một số người cho rằng các biện pháp ngăn chặn biến đổi khí hậu như giảm thiểu khí thải, sử dụng năng lượng tái tạo có thể gây ảnh hưởng đến nền kinh tế và họ không muốn chấp nhận rủi ro này.
4-Tham vọng chính trị: Một số đại diện chính trị không muốn chấp nhận thực tế của biến đổi khí hậu vì chúng có thể mâu thuẫn với mục tiêu của họ, ví dụ như khai thác dầu mỏ hoặc các nguồn tài nguyên khác.
5- Thông tin sai lệch: Cuối cùng, có một số thông tin sai lệch hoặc không chính xác đã được phổ biến, khiến một số người tin rằng biến đổi khí hậu không phải là một vấn đề quan trọng hoặc là một “trò lừa bịp” của các nhà khoa học và chính trị gia.
[]